DEN HAAG – Het demissionaire kabinet Rutte-2 behandelt binnenkort de verankering van Caribisch Nederland als bijzondere gemeenten van Nederland in de grondwet. Het onderwerp is politiek gezien niet controversieel verklaard, maar op de BES-eilanden (Bonaire, Saba en Statia) is de verankering niet onomstreden.
Met de verankering in de grondwet wordt onder meer gezorgd dat de stemmen van alle Nederlanders meetellen voor de Eerste en Tweede Kamerverkiezingen. Tweede Kamerlid André Bosman (VVD): “We vinden allemaal dat de mensen op de BES-eilanden stemrecht hebben, dus dat moeten we goed beleggen.” In het statuut ligt namelijk niet vast dat bewoners van Caribisch Nederland kiesrecht hebben voor Tweede en Eerste Kamer.
Verschillen vastgelegd
Ook wordt officieel beklonken dat wet- en regelgeving tussen Europees en Caribisch Nederland onderling mag verschillen. De beide regio’s zijn tenslotte niet altijd vergelijkbaar. Dat leidt tot vrees voor willekeur. Wordt een probleem dat in Europees Nederland aangepakt zou worden, in Caribisch Nederland even hard bestreden?
De Bonairiaan Michiel van Bokhorst was voor de staatkundige vernieuwingen van 10-10-’10 hoopvol gestemd over horen bij Nederland. Inmiddels heeft hij zijn mening bijgestelde en verwoord in een veelbekeken YouTubefilmpje. “Die Grondwetswijziging is nodig, maar wat er nu ligt is een vrije interpretatie van hoe er met de eilanden omgesprongen mag worden”, vindt hij.
Willekeur
Ook in de Tweede Kamer is niet iedereen er gerust op. D66 wil weten hoe het kan dat het ene ministerie vrijwel alle Europese regels toepast op Caribisch gebied (Onderwijs) en het andere (Sociale Zaken) juist weinig. Het laatstgenoemde ministerie gaat over kostenposten als uitkeringen en toeslagen. Het CDA heeft vragen ingediend bij minister Ronald Plasterk (Koninkrijksrelaties) over vermeende willekeur.
Antje Diertens, Tweede Kamerlid voor D66: “Ik vind dat er geen coherent beleid is, wat er wel zou moeten zijn. Die willekeur kan ik dus deels onderschrijven, al moet Caribisch Nederland ook weer niet willen dat letterlijk alle Europese regels overgenomen worden. We moeten er samen voor zorgen dat het goedkomt, want mensen in het Koninkrijk horen niet onder de armoedegrens te leven.”
Armoede
In Caribisch Nederland wordt gevreesd dat de verankering in de grondwet een excuus is om de huidige armoede te legitimeren. Van Bokhorst: “Er is een duidelijke onderkant van de samenleving ontstaan. Ook de mensen met wie het zogenaamd goed gaat hebben twee banen nodig om rond te komen. Een vriendin van me werkt overdag van zeven tot vier uur in een lunchroom en van zes tot elf uur ‘s avonds in een restaurant. Ze moet, anders hebben de kinderen niets te eten.”
Anderen hebben het nog slechter. Van Bokhorst: “Ik deed laatst vrijwilligerswerk. Daar kregen de kinderen broodjes en ze vielen aan alsof het taart was. Ik vroeg wat ze thuis aten. Rijst met ketchup, zeiden ze, drie keer per dag. Soms gebakken vis als pappa wat gevangen had.”
Kosten terugbrengen
Bosman herkent de problemen maar heeft ook kritiek op het filmpje. In plaats van het terugbrengen van kosten voor levensonderhoud gaat het volgens hem alleen over het verhogen van lonen en uitkeringen. “We weten wat er dan gebeurt: dan wordt alles onbetaalbaar en krijgt niemand meer een baan.”
Van Bokhorst: “Ik snap dat je niet zomaar alles plots kunt verhogen. Maar de Algemeen Ouderdomsverzekering (AOV) is minder dan 200 dollar per maand. Gevolg: alle bejaarden werken hier. De kinderbijslag is minder dan de helft van de kinderbijslag in Europees Nederland. Dat is niet te verantwoorden.”
