KRALENDIJK – De stemmentellers van het referendum over de sleepwet op Bonaire krijgen het rustig morgen. Als al bekend is dat er morgen gestemd kan worden, dan is nauwelijks bekend waar het over gaat en ontbreekt de informatie.
Gijs van den Heuvel spreekt met burgers op straat
Omdat Bonaire, Saba en Sint Eustatius bijzondere gemeentes zijn van Nederland zijn ook op de eilanden morgen de stembussen open voor het referendum over de nieuwe wet op de veiligheidsdiensten (wiv 2017).
De uitbreiding van de bevoegdheden van de inlichtingendiensten AIVD en MIVD is omstreden, omdat ze meer toegang krijgen tot digitale data, zoals internetverkeer. De vrees bestaat dat er veel ‘bijvangst’ komt van informatie van derden die niets met het betreffende onderzoek te maken heeft. De belofte van strenge controles en dat de niet benodigde informatie wordt vernietigd vinden tegenstanders weinig overtuigend. Zij spreken daarom van de sleepwet.
“Er verandert toch niets” – een lotterijverkoper
Stemgerechtigden op Bonaire weten hier allemaal weinig tot niets van. Twee loterijverkopers bij de MCB bank kijken elkaar verbaasd aan als hen wordt gevraagd of ze gaan stemmen. “Er verandert toch niets”, zegt een van hen. Als haar wordt duidelijk gemaakt dat het geen verkiezingen met politieke partijen zijn, maar een referendum, heeft ze geen idee waar het over gaat.
Een visser langs de boulevard zegt dat hij een oproep heeft gekregen, maar weet evenmin wat het onderwerp is. “Moet ik ja of nee stemmen?”, vraagt hij. Informatie heeft hij nergens gezien en ook niet opgezocht. De eigenares van het ‘kleinste winkeltje’ van Bonaire, op de stoep in het Centrumgebied, weet helemaal van niets. Ze zegt ook geen oproep te hebben gezien.
Lage opkomst verwacht
Ondanks een campagne van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN) om te gaan stemmen kan een bijzonder lage opkomst worden verwacht op Bonaire. Bij het Oekraïnereferendum kwam 3,5 procent stemmen. Omdat er op Bonaire morgen geen verkiezingen zijn, zoals in Nederland, kan het referendum daarvan niet profiteren.
“We kunnen niet naïef zijn”-oud politicus Hans Els
Toch zou het goed zijn om wel je mening te geven, vindt oud-politicus Hans Els. Hij gaat voor de nieuwe wet stemmen. Hoewel terrorisme en cybercriminaliteit voor de Bonairiaan ver van het bed lijken, is het wel degelijk belangrijk: “Wij zijn onderdeel van het Koninkrijk en van de wereld. We kunnen niet naïef zijn en denken dat wij onbeschermd kunnen blijven. Bijvoorbeeld cyberaanvallen komen al veel dichter bij huis.”
Hij noemt als voorbeeld dat het ziekenhuis van Bonaire gehackt wordt. En als er iets gebeurt is toerisme kwetsbaar: “Nee stemmen is in de verleden tijd blijven. Ja stemmen is een tikje democratie inleveren voor grotere veiligheid.”
Op Saba is de situatie overigens niet anders: ook daar zijn burgers amper of verkeerd geïnformeerd over het referendum.
