Na maanden uitstel werd deze week de strafzaak tegen de twee agenten die betrokken waren bij de dood van de Arubaanse Mitch Henriquez (42) weer hervat. Dat gebeurde in een zwaarbeveiligde rechtbank op Schiphol. Dinsdag spraken experts in de rechtbank over ‘acute stresssyndroom’ als doodsoorzaak. Mensenrechten-specialisten Dionne Abdoelhafiezkhan en Jair Schalkwijk zetten hun vraagtekens bij deze verklaring.
Allereerst of ‘ acute stresssyndroom’ wel of niet bestaat is in onze beleving helemaal niet relevant. Inmiddels is duidelijk dat Mitch Henriquez overleden is nadat agenten op hem zijn gesprongen, pepperspray onder zijn neus hebben gewreven, hem met een in de vuist geklemde handboei geslagen hebben en in een nekklem hebben gelegd. Waarna het OM en de politie ook nog gelogen hebben over het feit dat Mitch al bewusteloos was voordat hij in het politiebusje werd gezet.
“Het lijkt wel of alle experts iets anders zeggen over de doodsoorzaak”
Dat gezegd hebbende, kijk even met ons mee naar de term ‘acute stresssyndroom’. Experts spreken elkaar altijd tegen. In de zaak van Mitch is het wel heel bont. Het lijkt wel of alle experts iets anders zeggen over de doodsoorzaak. Die verschillen zijn mogelijk te verklaren door hun specialisme (de een is patholoog de ander forensisch medicus). Een andere verklaring voor de verschillen in de duiding kan te maken hebben met tijdstip waarop medische verklaring is opgesteld – alleen het NFI heeft het stoffelijk overschot direct na overlijden kunnen onderzoeken. De forensisch patholoog van het NFI zegt als enige dat wurging een van de doodsoorzaken is. De andere experts wezen op ‘acute stresssyndroom’.
Acute stresssyndroom
Wat is dit? Is dit een bekende stoornis? Wat wordt hiermee bedoeld? Uit de tweets van Saskia Belleman van de Telegraaf maken we op dat experts lijken te doelen op wat ook wel ‘exited delirium’ wordt genoemd. Die medische term is niet bepaald onomstreden. In het Reuters dossier over Taser (tegenwoordig: Axon) staat dat ‘exited delirium’ een internationaal niet-erkende en omstreden doodsoorzaak is. Uit het Reuters onderzoek blijkt bovendien dat Taser/Axon veel voorlichtingsmateriaal over excited delirium heeft gepubliceerd, dan wel heeft betaald voor publicaties en congressen heeft georganiseerd. Vervolgens adviseert Taser/Axon (aan o.a. politiekorpsen) om medisch experts in te schakelen die naar hun congressen zijn geweest.
Wat slim van Taser! Ze komen tot een doodsoorzaak en betalen experts om deze term uit te venten. Vervolgens worden medische experts ingeschakeld die naar hun bijeenkomsten geweest zijn. Het belang van Taser is evident: als ‘exited delirium’ de doodsoorzaak is, dan is de taser zelf niet de doodsoorzaak. Vertaald naar Nederland: als Mitch is overleden als gevolg van ‘acute stress’ of ‘exited delirium’ dan is mogelijk de nekklem niet de doodsoorzaak. Dat heeft vast positieve consequenties voor de strafwaardigheid van de betrokken agenten. In onze beleving onbegrijpelijk!
Ook in Nederland…
Er is ook in Nederland het een en ander gepubliceerd over excited delirium. Zie bijvoorbeeld deze publicatie van de GGD/GHOR, of deze brochure van Trimbos. In beide publicaties wordt er gebruikt gemaakt van het werk van Kees Das. In de richtlijn die GGD/GHOR heeft opgesteld zat Kees Das zelfs in de stuurgroep van de publicatie. Hier is de link naar het wetenschappelijke artikel waar beide publicaties gebruik van maken, waar Kees Das eerste auteur van is.
Kees Das? Precies, Kees Das, de medisch expert die op het laatste nippertje door de advocaten van de agenten is opgevoerd (in opdracht van de politie dus) waarna het hele proces maanden uitgesteld werd. Precies, Kees Das, die dinsdag door de rechtbank uitgebreid gehoord werd als expert en ‘acute stresssyndroom’ als doodsoorzaak opvoerde. Het lijkt wel een complottheorie, maar niks is minder waar.
| Dionne Abdoelhafiezkhan is medeoprichter van Izi Solutions. Met die organisatie richt ze zich op het bestrijden van raciale en economische ongelijkheid, onder meer door het adviseren van overheid en organisaties.
Jair Schalkwijk is jurist en filosoof. Met Controle Alt Delete geeft hij trainingen over burgerrechten, politiebevoegdheden en over ‘strategisch gedrag’. |
