De werknemers zijn beschermd maar de bewoners vlakbij niet – foto: Jaap de Vries
ORANJESTAD – Het huis van Jaap de Vries ligt aan de overkant waar jaren illegaal asbest is gedumpt door de voormalige eigenaar van de raffinaderij, oliemaatschappij Valero. “Ik vroeg aan een persoon die een waterslang vlakbij kwam aansluiten – compleet beschermd in een wit pak – of wij ook zo’n wit pak konden krijgen. Hij reageerde niet.”
Na een paar weken is De Vries de situatie zo zat, dat hij naar de politie stapt. Maar daar hoort hij van de wachtcommandant dat zij niemand kunnen sturen omdat er ‘geen beschermende kleding is voor agenten en dan krijg ik problemen met hun gezondheid’. Hij verwijst de bewoner naar de brandweer, maar die kan ook niet helpen en verwijst naar Directie Natuur en Milieu (DNM). Deze overheidsdienst weet niet dat er weer asbest wordt gedumpt.
Geen reactie
Daar krijgt De Vries als antwoord dat zij een onderzoek zullen doen en het rapport naar de minister van Milieu zullen sturen. Maar dat hij daar niet veel van hoeft te verwachten omdat ‘normaal maar op 1 procent van de correspondentie een reactie komt’ en ze ‘niet zo optimistisch zijn dat er een reactie zal komen’.
De directie kan zelf niet optreden omdat zij geen bevoegde toezichthouders meer heeft sinds 2012. Tot op heden heeft de minister van Milieu niemand aangewezen als toezichthouder dan wel opsporingsambtenaar, aldus DNM.
Aangifte
Ten einde raad stapt De Vries naar de politie om aangifte te doen, maar dat weigert de politie in eerste instantie en verwijst hem weer naar DNM. Uiteindelijk kan hij de volgende dag terug komen, maar opnieuw weigert de rechercheur de aangifte op te nemen, wat tegen de wet is. Na een telefoontje naar het Openbaar Ministerie, lukt de aangifte uiteindelijk.
Inmiddels is de raffinaderij en het terrein overgedragen aan de Arubaanse overheid en ondergebracht bij staatsbedrijf Refineria di Aruba (RdA). Directeur Alvin Koolman zegt dat een deal is gesloten met Valero. “Valero had inderdaad geen vergunning voor de dump.” Hij erkent ook dat Valero de asbest niet correct heeft gestort. En dat is afgesproken dat Valero dat in orde gaat maken.
Of de overheid dat heeft gecontroleerd, weet hij niet. Hij zegt verder dat er nog meer afval is en het volgende is afgesproken: Valero betaalt RdA om al het opruimwerk te regelen. RdA heeft het Nederlandse bedrijf Arcadis ingehuurd om al het asbestafval te begraven.
Industrie-afval
Het blijft daar niet bij: het overheidsbedrijf gaat de stortplaats verder uitbreiden met nog meer industrie-afval, dat overblijft na verbranding dan wel met afval dat niet verbrand kan worden. Citgo mag ook een stuk terrein gebruiken voor het storten van haar industrie-afval. Wettelijk is dit nog niet geregeld.
Drie weken later krijgt De Vries een brief van het OM: zij gaat niet over tot vervolging omdat er geen milieuwet is en vervolgens hen geen strafbare feiten zijn gepleegd, omdat die eerst door toezichthouders die vallen onder ‘het bestuur’ geconstateerd moeten worden. Doelend op toezichthouders die onder Justitie vallen (DTI) en van DNM (die ze niet heeft).
Gevaar voor openbare gezondheid
Het OM zegt wel te kunnen optreden op basis van het Wetboek van Strafrecht als er sprake is van wederrechtelijkheid (met opzet) en ‘gevaar voor openbare gezondheid of levensgevaar voor anderen’. “Gelet op de huidige bevindingen’ stelt het OM dat er geen sprake daarvan is, maar merkt daarbij op dat ‘wederom een belangrijke onderzoekende rol’ is weggelegd voor de toezichthouders van het bestuur. Als die met bevindingen komen, zou het OM wel kunnen optreden.
Opmerkelijk is dat sinds 2012 het OM een beleid heeft tegen illegale vuilstort en op basis daarvan wel eerder heeft opgetreden tegen vuilstorten elders op Aruba.
Noch het OM en de overige opgevoerde instanties hebben tot op heden gereageerd op verzoeken voor interviews.
Lees en bekijk hier deel I: Overheid breidt illegale asbestdump uit
Door Sharina Henriquez