Eligio Thielman op het pleintje voor de bank – foto: Belkis Osepa
KRALENDIJK – “De datum 10-10-’10 heeft ons de das omgedaan”, zegt een gepensioneerde vrouw verontwaardigd op het plenchi Susanita Trinidad bij de ingang van een bank in Playa. Het is de verzamelplaats van vooral gepensioneerden.
Niet alleen daar, maar overal op Bonaire komt de kritiek op hetzelfde neer. De sociaal-economische ongelijkheid tussen Bonaire en Nederland is een doorn in het oog van de bevolking.
Een reportage van Belkis Osepa
Op het plein verkoopt de één de brièchi (lokale staatslot), de ander is daar om vooral sociaal actief te blijven. De verontwaardigde vrouw wil niets meer zeggen. Het enige woord dat ze blijft herhalen is ‘horka’. “We zijn door hen ‘opgehangen’. Ik wil Bonaire zoals het was!” Fransisca valt haar bij en zegt: “10-10-10 is een tragedie. Ik wil een ander Bonaire. Nu is mijn geld zo op.” Men kijkt onder andere naar de grote verschillen tussen de minimumlonen, lage bestaansminimum, lage pensioenen, lage bijstandsuitkering, het uitblijven van de kinderbijslag en andere sociale uitkeringen.
Poets
De 74-jarige Erma verwoordt de wens van veel van de vrouwen op het pleintje: “We willen Bonaire zoals het vroeger was. De makamba’s (Nederlanders) hebben ons een poets gebakken, nan a ‘kohe nos kabésabou’. Er moet veel gebeuren om de Bonaire als vroeger terug te krijgen. Dat realiseer ik me heel goed.”
Ron Gijzen, station manager bij de radio Mega Hit FM, definieert de huidige status als een ‘schijnintegratie’. “Willen we op gelijke voet verder in het Koninkrijk, dan moeten we investeren in gelijkheid. Bonaire had er een stuk beter voor gestaan en was veel minder ontevreden geweest, als we vanaf het begin als gelijkwaardige burgers zijn behandeld. Het kan en mag niet zo zijn dat er twee soorten Nederlanders bestaan.”
Pessimistisch
Gepensioneerde Eligio Thielman komt ook langs om een praatje te maken met de vrouwen. Even is Thielman net zo pessimistisch. “We gaan alsmaar achteruit. Ik wil het Bonaire van vroeger, niet het Bonaire van de makamba’s.” Thielman woont al jaren in Spanje. Bijna elk jaar komt hij terug. Nu hij gepensioneerde is blijft hij iets langer op zijn geboorte-eiland.
Pratend krijgt Thielman zijn strijdlust terug. “Bonaire kreeg te horen: ‘Je krijgt alles net als in Nederland’. Dat was niet waar. Het zijn leugenaars.” Thielman erkent dat de Bonaire van vroeger toch best een lange weg terug is. Een referendum zou de uitkomst zijn, maar daarvoor moet er wel eenheid zijn.
Nòchi Willem – foto: Belkis Osepa
Belofte
Nòchi Willem is presentator van een bekend inbelprogramma en voorzitter van de fundashon Bon Governashon (Goed Bestuur). “Er is de bevolking de belofte gedaan van gelijktrekking van de sociaal-economische rechten om achter de nieuwe status te staan. In de praktijk voelt men zich achtergesteld. De kwaliteit van leven is niet verbeterd na 10-10-10.”
Advocaat Michiel Bijkerk en leider van de politieke partij PHU strijdt al jaren tegen de ongelijkheid tussen de BES-eilanden en Nederland. Een rechtszaak over de gelijktrekking van de pensioenuitkering vorig jaar heeft hij verloren. Binnenkort dient het hoger beroep. Bijkerk: “We zijn een integraal deel geworden van Nederland. We zien dat rechten die geen geld kosten wel worden gelijkgetrokken. En de rechten die geld kosten niet. Een basis van niets.”
Adios
Thielman noemt nog een voorbeeld van ongelijkheid. Hij antwoordt meteen op de vraag of hij tevreden zal zijn als er gelijkheid is tussen Nederland en Bonaire. “Ja. Maar als ik geen pensioen krijg zoals in Nederland en mijn kinderen geen moer, dan moeten we gewoon zeggen: adios Nederlanders. We willen Bonaire terug.”
Door Belkis Osepa