De groep jongeren op Bonaire die zelfstandig hulp zoekt voor mentale problemen groeit, ziet Mental Health Caribbean. Toch denkt de organisatie dat er ook nog veel jongeren buiten beeld blijven.
Volgens Herman Atsma, teamleider van afdeling Kind en Jeugd, hebben jongeren met mentale klachten lange tijd niet voldoende zorg gekregen. “Wereldwijd zie je dat grofweg 5 procent van de jongeren (zo’n 250 op Bonaire) geestelijke gezondheidszorg nodig heeft. Er is hier een soort verwaarlozing geweest, dus we hebben een groot deel nog niet eens in beeld.”
‘Problematiek heftiger dan in Europees-Nederland’
De afdeling Kind en Jeugd bestaat sinds 2017 bij Mental Health Caribbean. “Voor die tijd werd er sporadisch enkele keren per maand een psychiater ingevlogen. Dat maakt dat er niet altijd de uitgebreide behandeling ingezet kon worden die misschien wel nodig was.”
“Daarnaast zie je problematiek die heftiger is dan in Europees-Nederland”, vertelt Atsma. “De gezinssituaties zijn ingewikkelder: kinderen die vanwege armoede bij ouders in bed moeten slapen, zichzelf moeten redden omdat ouders meerdere banen hebben, kleine huisjes waar de levensomstandigheden ook niet optimaal zijn of huiselijk geweld.”
GZ-Psycholoog Eline Young herkent dit. “Als hulpverlening heb je dan ook weinig mogelijkheden om de situatie beter te maken. Dat maakt het extra lastig.”
Veel jongeren met traumaklachten
Young helpt jongeren met verschillende soorten mentale problemen, maar traumaklachten ziet ze bij veel jongeren voorkomen. “Bijvoorbeeld omdat ze huiselijk geweld of seksueel misbruik hebben meegemaakt.”
Young ziet ook een verschil tussen jongens en meiden. “Bij meiden gaat het meer om problemen die ze op zichzelf betrekken, zoals zelfbeeld klachten. Bij jongens zie je het eerder naar voren komen in gedragsproblemen.”
“Sommigen komen in de knel omdat ze in armoede zijn opgegroeid. Enkele hebben te maken met eetstoornissen. Maar je kan bijvoorbeeld ook denken aan jongeren die hierheen verhuizen en depressieve klachten krijgen, omdat ze moeite hebben met aansluiting vinden. Of aan jongeren met autisme die op hun manier moeite hebben met sociaal contact”, zegt Young.
“Een instabiele thuissituatie zorgt ervoor dat kinderen sneller in onbalans zijn en als pubers gaan ze daaronder leiden”, zegt Atsma. “Dan beginnen problemen vaak op te vallen, omdat hun gedrag extremer wordt.”
Jongeren nemen vaker initiatief
Young ziet dat steeds meer jongeren zelf het initiatief nemen om hulp te zoeken. Dat vindt ze een goede ontwikkeling. “En soms vragen ze ook of er een vriendin mee mag, dat is heel mooi.”
Toch ziet Young dat de schaamte in de meeste gevallen nog groot is. “Veel jongeren zijn bang voor stigma: straks vinden mensen mij gek omdat ik naar een psychiater ga.”
“We zien nog steeds mensen die pas op het allerlaatste moment hulp zoeken”, zegt Atsma. “Pas als ze het écht niet meer houden of als school beslist.”
Ouders komen niet opdagen
Van augustus tot oktober worden er op Bonaire cursussen gegeven voor ouders om mentale klachten bij jongeren kunnen herkennen. “Hulp zoeken voor psychiatrische klachten is hier niet zo vanzelfsprekend als dat misschien in Europees-Nederland is.”
“Als een kind een been breekt, gaan ze als vanzelfsprekend met hun kind naar een arts, maar een groot deel van de ouders komt niet opdagen naar een therapiesessie met hun kind”, zegt Atsma. “No shows komen vooral van ouders die heel veel ballen in de lucht moeten houden of twijfelachtig zijn, maar je hebt echt bewustwording van de ouders nodig”, aldus Young.
Wat er nodig is
In 2022 zijn meerdere hulporganisaties samengevoegd onder de naam Sentro Akseso Boneiru. Dat moet duidelijker zodat jongeren makkelijker om hulp vragen, vindt Young. “Maar dat heeft tijd nodig.”
Ook moeten gezinnen eerder in beeld komen, zodat kinderen ook worden geholpen. “Dat voorkomt problemen op latere leeftijd. Maar dat heeft misschien nog wel een generatie nodig voordat dat ingebed is”, zegt Atsma.