KRALENDIJK – Vier jaar geleden tekende de bijzondere gemeente Bonaire een Bestuursakkoord met politiek Den Haag. Welzijn en welvaart werd er beloofd. Maar er is weinig vooruitgang geboekt, omdat ambtenaren voortdurend bezig zijn ‘elkaar tegen te werken’, vertellen betrokkenen.
Er heerst irritatie binnen het kabinet, omdat bestuurders van Bonaire te weinig vooruitgang boeken. Bij het aantreden van staatssecretaris Raymond Knops (Koninkrijksrelaties, CDA) in 2018 vallen er ook dreigende woorden: Caribische gemeenten die voortaan niet meewerken met de Nederlandse regering, krijgen ook minder voor het zeggen. “More for more, less for less.”
De slechte wegen opknappen, meer betaalbaar en gezond eten, meer sociale huurwoningen, meer werk en inkomen en de ontwikkeling van landbouw en veeteelt en visserij. Het zijn wensen die al langer zijn geuit door de politiek op Bonaire, maar die niet worden gerealiseerd. Veel inwoners kijken ook naar politiek Den Haag.
Het kan allemaal wel degelijk sneller als de staatssecretaris meer regie krijgt op het eiland, vindt het kabinet. Met het bestuursakkoord wil Knops niet alleen goed bestuur en de financiën op orde krijgen, maar ook gemeente-taken gaan doen.
De lokale politiek was bij het tekenen van het akkoord in 2018 niet onverdeeld enthousiast. Archieffoto: Ronald A. Muyden.
Angst en wantrouwen
Het plan van Knops wordt in eerste instantie niet met enthousiasme ontvangen door de lokale politiek, al zagen de Bonairiaanse politici wel hun eigen wensen op de lijst staan.
In het achterhoofd van sommige politici op Bonaire weerklinken vooral angst en wantrouwen richting politiek Den Haag. Want 400 kilometer verderop werden op Sint-Eustatius alle raadsleden en bestuurders uit hun functie gezet vanwege onder andere ‘wanbestuur’ en ‘wetteloosheid’. Nog steeds bestuurt het kabinet in Den Haag deze gemeente.
Die angst blijkt een reden te zijn voor de lokale bestuurders om ‘een soort regeerakkoord voor Bonaire’ toch te tekenen, waardoor ministeries nu veel meer te zeggen hebben. Ondanks de batterij aan ambtenaren uit Den Haag, gaat het even moeizaam op Bonaire. Hoe komt dat?
Een duiventil op Bonaire
Om alle plannen aan te sturen, is een Programmabureau op het eiland opgericht. Maar het blijkt een duiventil te zijn ‘door heel veel frustraties’, vertellen ingewijden. Ambtenaren van de verschillende ministeries en de gemeente moeten nauwer samenwerken, maar zouden ‘vooral bezig zijn elkaar tegen te werken’. Zeker vier belangrijke ambtenaren pakken hun spullen en vertrekken.
‘Van begin af aan werkten mensen elkaar tegen’
“Er waren tegenstrijdige belangen”, zeggen ingewijden in en rondom het Programmabureau. “Van begin af aan werkten mensen elkaar tegen. Dat zorgde vervolgens ook voor veel spanning met Den Haag.”
Zowel de lokale overheid als de ministeries in Den Haag ‘spelen net zo hard spelletjes’, zeggen betrokkenen. “Je merkt dat mensen steeds helemaal overnieuw moeten beginnen. Je bouwt met veel moeite iets op en dan hoor je ineens dat iemand vertrekt. Zo houdt niemand het vol.”
Mediastilte
Als klap op de vuurpijl, is ook de programma-manager van het bureau vertrokken. Die heeft de taak om de voortgang te bewaken. Hoewel hij werd neergezet als het gezicht van het Bestuursakkoord, mocht hij niet met de media praten over de voortgang of waarom dingen stroef verlopen. Ook nu wil hij geen reactie geven.
Waarom er in korte tijd zoveel ambtenaren hun handen van het Bestuursakkoord hebben afgetrokken, daar wil het gemeentebestuur zelf niet op ingaan. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) ontkent in ieder geval. “De reden van ontslag van de genoemde medewerkers niets te maken heeft met betrokkenheid bij het Bestuursakkoord”, stelt een woordvoerder.
Het slechte wegennet aanpakken heeft vertraging opgelopen door geldgebrek, de coronacrisis en het vertrek van ambtenaren.
Trage voortgang
Ook inwoners merken de gevolgen van het getouwtrek. Na drie jaar komt het herstel van de wegen nog steeds niet op gang. In de afgelopen weken zijn er spoedreparaties gedaan. Maar de renovatie van wegen gebeurt nauwelijks, omdat ambtenaren meer bezig zijn met de organisatie en communicatie.
‘Na vier jaar is maar 10 procent van de projecten afgerond’
Met het voortgangsrapport van het ministerie van BZK, geeft ook de Nederlandse regering toe dat de resultaten tegenvallen. Volgens de laatste cijfers van oktober is maar 10 procent van de projecten afgerond en is 45 procent nog in uitvoering.
Dit zou te maken hebben met de corona-pandemie en beperkte mogelijkheden om op afstand te werken. Maar in de praktijk blijkt er zich nog meer af te spelen. Het vinden van de juiste mensen was voor de gemeente Bonaire al een moeilijke taak, maar ook de ministeries blijken het niet beter te kunnen.
Ook op het gebied van financieel beheer moet nog veel gebeuren. Het is volgens het rapport zelfs de vraag of er bij de gemeente voldoende capaciteit is om naar de doelen van het kabinet toe te werken.
Woningnood
Een andere afspraak uit het Bestuursakkoord, is de woningnood aanpakken. Er zijn in de tussentijd 120 sociale huurwoningen gebouwd, maar dat is nog lang niet genoeg. Intussen stijgen de huurprijzen op het eiland door nieuwkomers.
De bouw verloopt volgens het ministerie traag, omdat bouwmaterialen niet op tijd aangeleverd kunnen worden vanwege de corona-pandemie.
Maar het blijkt dat het beleid voor volkshuisvesting nog niet af is. Daarmee is er dus geen politiek antwoord gekomen op de vraag: hoe en wanneer precies komen er fors meer sociale woningen, die ook nog betaalbaar zijn?
Er is vaart nodig om alle beloftes na te komen: het Bestuursakkoord loopt eind 2022 af.
ResultatenOndanks de trage voortgang van het Bestuursakkoord, zijn er hier en daar ook resultaten geboekt die zichtbaar zijn voor de lokale bevolking: |
| – Een proef gestart voor verlenen van hypotheekgaranties. Wie problemen krijgt met het betalen van de hypotheek krijgt hulp om het huis niet te verliezen. |
| – Bonaire heeft eindelijk een huurcommissie: een onpartijdige organisatie die conflicten tussen huurder en huisbaas oplost. |
| – Kinderopvang is goedkoper geworden voor ouders. De dagopvang is van 175 dollar naar 112 dollar per maand gegaan. En voor de buitenschoolse opvang betalen ouders nu 87 dollar in plaats van 150 dollar. |
| – De website van de gemeente Bonaire is vernieuwd, waardoor vergunningen ook digitaal kunnen worden aangevraagd, net zoals gemeenten in het Europese deel van Nederland. |
| – Ook is er sinds een jaar een vacatureloket Plenchi di Trabou (Werkplein) opgestart om werkloze mensen aan een baan te helpen. Volgens het job center hebben sindsdien 106 mensen een baan gevonden. Van de 1.006 mensen die zich hebben geregistreerd, waren in november nog zo’n 472 actief op zoek. |
| – De lokale veeteelt heeft stappen gemaakt: op het LVV-terrein wordt er meer groente, gewassen en hooi geproduceerd. |
