Het bord in de tuin van Chago Melaan – foto’s: Janita Monna
KRALENDIJK – Het bord in de tuin van Chago Melaan laat aan duidelijkheid niets te wensen over. “Referendum 18 december, kies NEE”, staat in grote letters te lezen. Daaronder: “Minder makamba’s”.
De campagne die mensen moet oproepen om op 18 december naar de stembus te gaan, is begonnen. Op straat zijn het vooralsnog vooral de ‘Nee’-stemmers die zich roeren. Niet alleen in de tuin van Melaan, ook op andere plekken op het eiland hangen borden met teksten als: “Bent u tevreden met de situatie sinds 10.10.10? Nee toch?” Op het hoofdkwartier van Nos ke Boneiru Bèk, in de speeltuin in Playa, zijn t-shirts te koop met het opschrift ‘No No No’.
‘Laso direkto’
Eilandbewoners mogen zich over zes weken uitspreken over de vraag of ze het eens zijn met de invulling die is gegeven aan de ‘laso direkto’, de directe band met Nederland. Om ervoor te zorgen dat zij een afgewogen keuze kunnen maken, is een onafhankelijke referendumcommissie ingesteld, die de kiezers van informatie gaat voorzien.
De referendumcommissie met in het midden voorzitter Douwe Boersema
Commissievoorzitter Douwe Boersema: “Wij zorgen voor neutrale en objectieve informatie. We zijn door het Bestuurscollege aangesteld, maar we nemen geen boodschappen aan van het college.” Boersema doelt daarmee op het regeerakkoord waarin de coalitiepartijen UPB en PDB afspraken maakten over de meer autonome richting die Bonaire naar hun idee uit moet.
Netjes campagne voeren
De commissie zal in de komende weken onder meer informatiebulletins laten verschijnen. Er worden informatieavonden gehouden en, zegt Boersema: “We laten ons ook graag uitnodigen door bedrijven en andere instellingen, die meer uitleg willen over de referendumvraag, de mogelijke implicaties van een ‘ja’ of een ‘nee’ en andere zaken die met de volksraadpleging te maken hebben.” Boersema benadrukt dat de referendumcommissie zich niet mengt in politieke discussies. “Dat betekent niet dat we dat gesprek niet willen. We hopen wel dat er netjes campagne wordt gevoerd.”
Over het bord van Melaan is inmiddels een flinke discussie ontstaan. Elvis Tjin-Asjoe, eilandsraad lid voor de oppositiepartij MPB, zegt zich te schamen voor de ‘verwerpelijke handelswijze’. “De ‘NEE-groep’ maakt gebruik van nationalistische, racistische en manipulatieve praktijken om hun doel – Bonaire uit Nederland – te bereiken. De Bonairiaan staat bekend als bescheiden en goedgemanierd. Waar zijn deze eigenschappen gebleven?”
Melaan vindt dat Tjin-Asjoe niet kan lezen. “Ik ben niet tegen Nederlanders. Op Bonaire zijn er alleen te veel.” Hij wijst naar Nederland: “Daar willen ze toch ook minder asielzoekers? Waarom mag ik dit dan niet zeggen?” Zelf zag hij al in 2004 dat het met de ‘laso direkto’ niet de goede kant op zou gaan. “Nederland heeft Bonaire opnieuw gekolonialiseerd. Ze gedragen zich als slavenhandelaars. Onze eigen gedeputeerden hebben niks te zeggen. Iedereen is bang dat het eiland geen geld meer krijgt als we autonoom worden. Ik wil vrijheid.”
James Finies toont de ‘No No No’ t-shirts
‘No’-vlaggen
In het kantoor van Nos ke Boneiru Bèk liggen de ‘No’-vlaggen klaar om op de huizen gehangen te worden. Voorman James Finies, pleitbezorger van het referendum: “We gaan de komende tijd de bario’s in, voorlichting geven, we hebben speciale pamfletten gemaakt. Het worden spannende tijden.”
Door Janita Monna