Rookpluimen uit het gebouw van KIA tijdens de opstand van afgelopen maand – foto: Ariën Rasmijn
ORANJESTAD — Het gebrek aan dagbesteding mogelijkheden in het Korrektie Instituut Aruba (KIA) speelt een grote rol bij de spanningen binnen de gevangenis. Ex-gedetineerden vertellen over zwaar geweld, drugs, conflicten met bewakers en corruptie.
KIA is een buitengewoon gewelddadige plaats, waar gedetineerden te maken hebben met enorme verveling en onderlinge irritaties. Brute vechtpartijen zijn aan de orde van de dag, vaak om niets. “Soms komen ze met zijn vieren op je af. Je loopt constant gevaar om met een ‘poei’ (geïmproviseerde steekwapen) neergestoken te worden”, vertelt een ex-gedetineerde.
Luister naar Ariën Rasmijn in gesprek met een ex-gedetineerde
Dat gedetineerden tegen de aanbevelingen van het Europees Comité voor de Preventie van Foltering en Onmenselijke of Vernederende Behandeling of Bestraffing (CPT) met z’n drieën in een cel zitten draagt ook niet bij aan de sfeer. Sommige gedetineerden vechten of misdragen zich opzettelijk om zo een tijdje in de isolatiecel te kunnen verblijven. “Dan hoef je dezelfde koppen even niet meer te zien.”
Dagbesteding voor kleine groep
In haar laatste rapport heeft het CPT gewezen op het gebrek aan een dagbestedingsprogramma voor de gedetineerden van KIA. Sindsdien is er een werkplaats, sportfaciliteiten, een bibliotheek en zelfs een geluidsstudio gekomen waar vorig jaar onder begeleiding van een lokale artiest een CD werd opgenomen. Maar slechts een gelimiteerd aantal gedetineerden, die een lichte straf hebben gekregen, heeft toegang tot deze faciliteiten.
De rest moet zich maar zien te vermaken met de gemeenschappelijke pingpongtafel, de tv op de cel of op het voetbal- of basketbalveld. “Je kan daar jaren zitten en elke dag niets anders te doen hebben dan alleen maar op dat veldje voetballen. Dat kan niet goed voor je zijn”, vertelt een ex-gedetineerde. Privacy of de gelegenheid alleen te zijn met een geliefde tijdens bezoekuren is er niet en dat maakt de frustratie onder de gedetineerden alleen maar erger.
Drugs, mobieltjes, foute bewakers
Drugs, voornamelijk marihuana, bieden een uitvlucht. “Je merkt meteen wanneer er schaarste is. Dan hoor je het geklaag uit alle cellen.” Ook hebben veel gedetineerden via smokkel een smartphone waarmee ze kunnen bellen en chatten. Met regelmaat worden cellen doorzocht en mobieltjes in beslag genomen, maar de aanvoer blijft ongehinderd.
De gedetineerden die de smokkel van drugs beheren zijn dan ook de baas binnen de gevangenispopulatie. “Zo iemand kan tegen een andere gedetineerde zeggen dat hij die ene persoon in elkaar moet slaan en het gebeurt meteen.” Hoe de drugs precies binnenkomen, willen de ex-gedetineerden niet zeggen, al zijn via de lokale pers veel meldingen geweest van gevallen waarbij pakketjes over de muren van KIA worden gegooid.
Dat in sommige gevallen ook de bewakers meehelpen is ook gedocumenteerd. Een ex-gedetineerde vertelt over een bewaker die onlangs naar huis werd gestuurd omdat hij zelf verslaafd was en drugs dealde binnen KIA. Het gebeurt ook weleens dat bewakers gedetineerden voor geld van buitenaf, bijvoorbeeld via familie, voortrekken.
Spanningen
Teamhoofd Fred Wijenberg van KIA wilde vooralsnog niet reageren of een rondleiding geven binnen de gevangenis. “De spanningen zijn sinds de laatste opstand nog niet helemaal bedaard en het is daar gevaarlijk nu. Dat zij zeggen dat de opstanden uit verveling hebben plaatsgevonden, laat ik voor hun rekening.” Minister Arthur Dowers van Justitie is momenteel niet op het eiland en niet bereikbaar voor commentaar.
Door Ariën Rasmijn