Arubanen kregen veel te strenge regels opgelegd tijdens de corona-pandemie en met de storm Bonnie vorige maand gebeurde dat opnieuw. Dat concludeert rechtsgeleerde Viola van Bogaert (Staats- en Bestuursrecht). “Je kunt zeker stellen dat mensen illegaal thuis zijn opgesloten.”
Als er een groot gevaar dreigt, zoals bij een orkaan of de uitbraak van een virus, kan het kabinet besluiten om de vrijheid van mensen in te perken. Maar Van Bogaert maakt zich zorgen, omdat de politiek volgens haar te makkelijk noodmaatregelen zou opleggen.
“We hebben gezien hoe mensen tijdens de pandemie ruw werden opgepakt tijdens de corona-pandemie, omdat ze even hun vuilnis in hun afvalbak gingen weggooien”, vertelt Van Bogaert. “Het doel was verspreiding van het virus te voorkomen. Dan klopt het niet als je mensen op deze manier oppakt.”
Het ging opnieuw mis
Met de storm Bonnie vorige maand, ging het volgens Van Bogaerts opnieuw mis. Winkels moesten dicht en mensen werden ook verplicht om twaalf uur lang binnen te blijven. Het zijn maatregelen die ver gaan en die ook nog eens ‘onwettig’ zijn genomen.
Het zijn ingrijpende noodmaatregelen, die volgens Van Bogaert ook nog eens ‘onwettig’ waren genomen. “Je kunt zeker stellen dat mensen illegaal thuis zijn opgesloten. De overheid hield zich niet aan de Calamiteitenverordening (noodwet).”
Op dat tijdstip bleek al dat de storm Bonnie niet het gevaarlijke noodweer zou brengen, als in de eerder dagen werd verwacht. Toch trok de Arubaanse minister-president Evelyn Wever-Croes de zware maatregel van shelter-in-place niet in en moest iedereen dus van zes tot zes ‘s morgens alsnog verplicht thuisblijven.
Een aantal van de noodmaatregelen tijdens storm Bonnie.
Als de politiek tijdens noodsituaties de mensenrechten wil inperken, geldt dat de beslissing altijd in verhouding moet zijn met het doel. “De minister-president praat dit goed door te zeggen dat ze zich niet heeft beziggehouden met de wetgeving, want er was aanzienlijk gevaar. Welk aanzienlijk gevaar was er na vier uur die woensdagmiddag dan?”, zegt Van Bogaert.
‘Waarom protesteert niemand?’
Van Bogaert verbaast zich dat inwoners van Aruba niet tegen de noodmaatregelen protesteren. “Het gaat hier om inbreuken op mensenrechten en de persoonlijke vrijheid. In Frankrijk en België zouden mensen allang de straat op zijn gegaan. Ik snap ook niet dat bedrijven niet hebben geprotesteerd.”
Parlementslid Ryçond Santos do Nascimento (AVP) deelt die verbazing. Hij is docent Staats- en Bestuursrecht aan de Universiteit van Curaçao. “De overheid en regering moeten als eerste het goede voorbeeld geven door zich aan de wetten te houden. Als de politiek dat niet doet, dan snapt de burger op een gegeven moment ook niet meer wat zijn rechten en plichten zijn.”
Premier geeft pers de schuld
Premier Wever-Croes (MEP) ontkent dat de noodmaatregelen tijdens storm Bonnie illegaal of overdreven waren.
“Ik heb ook van niemand klachten gekregen; niet van burgers, het bedrijfsleven, de orde van advocaten. De enige die hiermee bezig is, ben jij”, reageert de premier op vragen van Caribisch Netwerk door correspondent Sharina Henriquez. “Er was geen wetgeving nodig. Dat is het advies wat ik gekregen heb van het crisisteam. ”
De premier had een paar dagen daarvoor nog beloofd dat de nodige wetgeving op tijd zou worden geregeld. Waarom is dat dan niet gebeurd? “De ministeriële regeling bleek uiteindelijk niet nodig. Dat is het advies wat ik nu heb gekregen”, reageert Wever-Croes.
Het crisisteam tijdens storm Bonnie met premier Wever-Croes (2e vanaf links) en Rino Hermans (midden)
Rino Hermans van Bureau Rampenbestrijding speelde een hoofdrol in het crisisteam. “Jullie pers zoeken altijd de confrontatie”, zegt hij. “Er was een grote dreiging, een noodsituatie. Mensenlevens en infrastructuur stonden op het spel en dan mag de minister-president dit allemaal doen.”
Waar staat dat in de wet?
Ook de politiek moet zich aan de wet houden. De vraag is dan: waar staat in de wet dat de minister-president de noodmaatregelen op eigen houtje kan nemen? Na meer dan een uur doorvragen, geeft Hermans toe dat de shelter-in-place eigenlijk toch ‘niet verplicht was’.
Volgens Bureau Rampenbestrijding heeft de politie diverse winkels gesloten die toch open bleven na het bevel van de minister-president om vanwege Bonnie te sluiten. Of de politie ook mensen heeft aangehouden, is niet bekend.
“Het was een instructie, dus vrijblijvend”, zegt hij. “Nee, de politie had je niet kunnen aanhouden of arresteren, of beboeten. Ja, er moet inderdaad nog wel wat wetgeving komen. Maar ik moet Directie Wetgeving vragen hoe het daarmee staat.”
Antwoorden zorgen voor verbazing
De antwoorden wekken verbazing bij wetsdeskundige Van Bogaert. “Dat was niet zoals onze minister-president het presenteerde. Dit zijn terugtrekkende bewegingen, men voelt nattigheid.”
Omdat het gaat om zaken die flink ingrijpen in het leven van mensen, moet dit extra zorgvuldig en goed geregeld worden. Gebeurt dat niet zoals vorige maand met de storm Bonnie, dan kunnen inwoners het land Aruba voor de rechter slepen, zegt Van Bogaert. “Het beste is om de zaak met meerdere mensen aan te spannen.”
‘Politiek geeft slechte voorbeeld’
“De politiek werkt door in de samenleving. Je ziet het bijvoorbeeld aan de sociale problemen, zoals het hoge aantal geweldsdelicten en huiselijk geweld. Mensen snappen niet meer dat ze de rechten en de vrijheid van anderen moeten respecteren. Waarom? Omdat de overheid zelf niet het goede voorbeeld geeft”, zegt Santos do Nascimento.
De rechter heeft de overheid meerdere keren op haar vingers getikt bij de uitvoering van de avondklok tijdens de corona-pandemie, waarbij inwoners onterecht zijn gevangen gezet en beboet.
Het parlement keurde onlangs wetgeving goed om zo een einde te maken aan een illegale situatie. De minister van Sociale Zaken kon namelijk meer dan een jaar miljoenen aan corona-uitkeringen (Fase) uitkeren, zonder dat dit wettelijk goed geregeld was.
Politie geeft geen antwoord
De politie geeft al enige tijd geen antwoord op vragen van Caribisch Netwerk. Maar het Openbaar Ministerie laat weten tijdens Bonnie niet te hebben opgetreden met bijvoorbeeld straffen op te leggen, omdat de politie geen overtredingen heeft doorgegeven.
