De riffen van Bonaire worden al sinds 2023 koraal bedreigd door een hardnekkige en besmettelijke ziekte, de Stony Coral Tissue Loss disease, die inmiddels op meer plekken flinke schade heeft aangericht. Wat de situatie erger maakt: een groot deel van het afvalwater op het eiland komt ongezuiverd in zee terecht. Waardoor het koraal zich niet goed kan weren tegen ziekten.
Marinebioloog Roxanne Francisca van natuurorganisatie Stinapa maakt zich hier al langer zorgen over. Er wordt volop onderzocht, geëvalueerd, overlegd en gepland – maar daadwerkelijke uitvoering blijft achter. “Er is helaas niets veranderd,” zegt Roxanne. En dat terwijl afvalwatervervuiling al jaren bekend is en op de agenda staat.
Nog maar 14 procent gezuiverd
Al het afvalwater op Bonaire zou gezuiverd moeten worden voordat het de natuur in gaat, maar in de praktijk gebeurt dat nauwelijks. Hoewel in 2023 meer wijken werden aangesloten aan het rioolnetwerk, wordt nog steeds maar 14 procent van het afvalwater daadwerkelijk gezuiverd. Dat percentage is al anderhalf jaar hetzelfde.
De meeste vervuiling ontstaat bij huishoudens en bedrijven. Van al het drinkwater dat op het eiland wordt gebruikt – denk aan water voor douchen, schoonmaken of het vullen van zwembaden – komt uiteindelijk maar een klein deel bij de waterzuiveringsinstallatie terecht. De rest verdwijnt grotendeels in de bodem en stroomt zo uiteindelijk richting zee. “Het gaat niet alleen om afvalwater van huishoudens, ook van het ziekenhuis”, zei wetenschapper Stacey MacDonald eerder in de NTR-podcast De Vergeten Klimaatcrisis.
Veel onderzoeken, weinig resultaat
Om het probleem beter in kaart te brengen, is de Wageningen Universiteit – samen met het Nederlandse ministerie van Infrastructuur en Waterstaat – begonnen met een groot onderzoek naar de verspreiding van afvalwater. Stinapa helpt mee door watermonsters te verzamelen. Maar wat de resultaten zijn, is nog niet bekend.
Het is niet het enige onderzoek dat loopt. Wageningen werkt ook aan een zogenoemd regenwaterplan, dat de plekken in kaart brengt waar regenwater zich ophoopt of wegstroomt. Ook dat rapport laat nog op zich wachten. Het regenseizoen zorgt elk jaar opnieuw voor problemen door de slechte wegen en het achterstallig onderhoud van de riolering. Bij heftige buien spoelt vervuild water nog sneller de zee in.
De overheid zegt daarnaast te werken aan een ‘dammenplan’, bedoeld om oude dammen te herstellen zodat water beter wordt vastgehouden. Dat moet overlast bij hevige regen beperken. Maar ook die werkzaamheden staan pas gepland voor ‘de tweede helft van 2025’.
Nog geen duidelijke visie en concrete doelen voor 2025
De lokale overheid zegt – samen met het Water- en Energiebedrijf – aan een zogeheten ‘afvalwatervisie’ te hebben gewerkt. Maar dat plan moet nog door de Eilandsraad worden goedgekeurd. Wat dat plan precies inhoud of concreet moet opleveren, blijft onduidelijk.
Volgens de gemeente zijn er ‘nog geen specifieke doelen voor 2025 geformuleerd’. Pas nadat alle onderzoeksresultaten binnen zijn, wil de overheid bepalen ‘of en welke maatregelen nodig zijn’.
