Curaçao kiest er bewust voor om niet de afschaffing van de slavernij op 1 juli groots te vieren, maar wel de grote opstand die tot slaaf gemaakte mensen op het eiland hebben gevoerd. Veel mensen zien de verzetshelden van toen als inspiratiebron voor hun leven nu.
Bijna iedereen op Curaçao weet wie Tula is. Op 17 augustus 1795 brak er onder zijn leiding een grote opstand uit op het eiland. Vrijheid kwam er daardoor niet, maar de wijze waarop de strijd is gevoerd door deze mensen wordt nog volop bewonderd.
Volgens Max Elstak, docent geschiedenis, kiest Curaçao er heel bewust voor om juist de opstand te gedenken. “Want 1 juli – de dag van de afschaffing van de slavernij – is iets wat door de koloniale autoriteiten zo’n beetje is ingevoerd. Ze krégen vrijheid van de mensen die hen eeuwen lang slaaf gemaakt hebben.”
Kim Hendriksen / Expeditie Nederland (Max-NTR, NPO 2)
De bittere strijd naar vrijheid en emancipatie wordt door de keuze op 17 augustus meer vanuit het perspectief bekeken van de tot slaaf gemaakte mensen, vertelt Elstak.
Bij het Rif in Willemstad is het nationale monument, waar elk jaar op 17 augustus de herdenking plaatsvindt. Dit jaar is voor het eerst een delegatie van de Tweede Kamer daarbij aanwezig. Ook legt Europarlementariër Samira Rafaela voor het eerst namens het Europees Parlement een krans.
Curaçao: ‘Nederland moet de naam van onze verzetshelden in ere herstellen’
Tula en zijn medestrijders werden namelijk berecht als ‘bloeddorstige’ misdadigers en werden op een gruwelijke manier vermoord. Dat terwijl hun strijd ging om vrijheid en gelijkheid. Curaçao wil dat Nederland deze mensen alsnog als held gaat erkennen. Het eiland deed dat zelf officieel in 2010.
Het blijven herdenken en toewerken naar emancipatie is voor het eiland belangrijk, vindt Elstak. “Onze voorouders hebben 300-400 jaar de slavernij moeten verduren. Het heeft gezorgd voor een identiteitscrisis bij onze mensen. Er is een bepaalde verachting, een soort schaamte over het verleden. Vooral de zwarte Curaçaoënaar onvoldoende beseft dat hij als mens meetelt.”
Aangrijpende liedjes uit de slavernij
Het is een dag van reflectie, stilstaan bij wat emancipatie betekent. En dat gebeurt op het eiland en in Nederland vooral door theater, poëzie en muziek. Er zijn verschillende liederen uit de slavernijperiode op Curaçao die nog steeds gezongen worden.
Bijvoorbeeld het lied ‘Di ki manera’, wat van generatie op generatie is doorgegeven. Pater Brenneker en Elis Juliana hebben in de jaren ’50 en ’60 opnames gemaakt van oudere mensen.
“Hoe? Hoe kan ik hier op aarde leven? Als ik goed doe, zegt de zondaar dat ik slecht heb gedaan. Als ik slecht doe, word ik te schande gemaakt.”
Di ki manera, uit de collectie Zikiná
Een ander liedje gaat over de vrijheid die nog niet gegeven is, maar waar de tot slaaf gemaakte mensen op Curaçao hebben vernomen dat het op de andere eilanden wel zover is.
“Vrijheid en gelijkwaardigheid. Koningin Victoria, stuur ons dat ding!”, zingt Mai Djini uit Otrobanda. “Vrijheid en gelijkwaardigheid. Willem III, stuur ons dat ding!” Ze heeft het liedje van haar moeder geleerd, die in de slavernijperiode heeft geleefd.
Libertat galité, uit de collectie Zikiná
Het bekendste nummer
Iedere Yu di Kòrsou (letterlijk: kind van Curaçao) kent het emotionele en inspirerende lied van Rignald Recordino ‘Tula warda’ (1977). Het nummer gaat over de strijd van Tula voor rechtvaardigheid en broederschap en wijst erop hoe Curaçaoënaars zijn voorbeeld niet meer volgen.
De verzetsheld wordt gevraagd om nog niet te komen kijken naar het Curaçao van nu, want ‘we hebben nog het een en ander te verbeteren’. Het nummer wordt rond de herdenkingsdag van de opstand vaak gespeeld. Je hoort het ook op de Curaçaose radio of ziet het op sociale media voorbijkomen als er in de politiek iets gebeurt waar mensen zich voor schamen.
| Tula warda | Tula wacht |
| Tula warda no wak ahinda Ya ku nos tin algun kos di drecha Kere nos ta trahando duru |
Tula wacht, nog niet kijken Aangezien we nog het een en ander moeten verbeteren Geloof dat we er nog steeds hard aan werken |
| Tula, b’a siña nos kon lucha Kon bringa pa nos haña nos balor Mira, mira ki ironía Nos ta bringando otro Si, nos mes ta bringando otro |
Tula, je hebt ons geleerd hoe te strijden Hoe onze waardigheid te winnen Zie, wat een ironie We zijn onszelf aan het bevechten Ja, we zijn tegen onszelf aan het vechten |
| Pre refrein Ma t’un kos ku por drecha! No tin tinu p’e Ma t’un kos ku lo kambia! Nos tin tinu p’e |
Pre-refrein Maar het is iets wat we kunnen verbeteren We hebben er oog voor Maar het is iets dat zal veranderen We hebben er oog voor |
| Refrein Tula warda no wak ahinda Ya ku nos tin algun kos di drecha Kere ku nos ta trahando duru |
Refrein Tula wacht, nog niet kijken Aangezien we nog het een en ander moeten verbeteren Geloof dat we er nog steeds hard aan werken |
| Nos no sabi kiko ta bomba Niun tin kadena na nos pia Pero tin di nos su lomba Mester kada inhustisia kada dia Ahinda tin miseria Tula si, ahinda tin miseria |
We weten niet wat een bomba is Niemand van ons is geketend aan de voeten Maar sommige van onze ruggen Moeten elke dag veel onrechtvaardigheid verdragen Nog steeds is er misère Ja Tula, er is nog steeds misère |
| Pre refrein
Refrein |
Pre-refrein
Refrein |
| Tula, bo bida hinter b’a mula Pa no haña sla i pa pida pan Awe nos no kier kansa e kurpa Tòg nos kier kue hinter mundu ku dos man N’ ta presta muchu Nò, nos no ta prestando muchu |
Tula, heel je leven heb je moeten zwoegen Om niet geslagen te worden en voor een stuk brood Tegenwoordig willen we het lichaam niet al te moe maken Toch willen we vanalles hebben We presteren niet zoveel Nee, we zijn niet zoveel aan het presteren |
| Pre refrein
Refrein |
Pre-refrein
Refrein |
| Tempu bo tabata nos guia Bo metanan tur tabata bon kla Nos a para riba nos pia Ma unda nos ta bayendo, nos no sa Skur ta nos kaminda Si nos mantené mesun ruta |
Toen jij onze leider was Waren jouw doelen kraakhelder We staan nu op onze eigen benen Maar waar we naartoe gaan, weten we niet Donker is onze weg Als we op dezelfde route blijven |
| Pre refrein
Refrein |
Pre-refrein
Refrein |
| Tula warda no wak ahinda | Tula wacht, nog niet kijken |
