WILLEMSTAD – Tbs’er J.L wil na ruim een jaar op de Foba, de psychiatrische afdeling van de Curaçaose gevangenis, weer vrijkomen. De vorige keer dat J.L, die aan psychoses lijdt, uit de gevangenis kwam, zorgde dat voor veel onrust en een nieuw delict.
Na de Foba is er namelijk een zwart gat: het algemeen psychiatrisch ziekenhuis Capriles neemt geen ‘gevaarlijke’ patiënten op en de Reclassering heeft geen grip zonder dwangmiddelen. Dus is vrij, ook echt vrij. De Curaçaose overheid kan weleens met de rekening geconfronteerd worden van het uitblijven van een adequate en volledige tbs-behandeling.
J.L terroriseerde jarenlang de buurt Tera Kora. Buurtbewoners staken in 2016 zijn huis in de brand om hem een waarschuwing te geven. Archieffoto: Dick Drayer
Geen uitzondering meer
Zijn psychiater Frans Heijtel poogde J.L de laatste keer ambulant ‘enigszins onder controle te houden’. “Hij sliep toen vlak bij onze praktijk en nam wat medicijnen.” J.L is geen uitzondering meer. “Ik heb op de Foba inmiddels meerdere chronisch psychiatrische patiënten die niet meer welkom zijn bij de Caprileskliniek”, waarschuwt Heijtel.
Bijna 10 jaar na het opnemen van de ter beschikkingsmaatregel (tbs) in het Wetboek van Strafrecht van Curaçao, is er nog altijd geen volledig tbs-traject te doorlopen. Alleen tijdelijke gedwongen behandeling in de gevangenis van Curaçao is mogelijk.
Resocialisatie
Hoe zit het met resocialisatie na de gevangenisstraf? “Als het om tbs-cliënten gaat, zit de Reclassering met hun handen vastgebonden”, zegt Anchell Gibbes, senior sociaal werker bij de Reclassering. “Een groot deel van ex-gedetineerden met psychische problematiek zwerft rond.”
Anchell Gibbes vertelt aan Leoni Schenk waarom ambulante tbs op Curaçao nu niet mogelijk is
Het is op Curaçao niet mogelijk om ambulante tbs te geven, zegt Gibbes. “We hebben verschillende cliënten waarvan je weet dat het eigenlijk tbs-cliënten zijn. De praktijk en ervaring wijzen uit dat je met deze cliënten heel weinig kan. Het is soms zo gecompliceerd en je kan nergens naartoe.”
Is de overheid aansprakelijk?
Mocht J.L. zonder adequate tbs-behandeling te hebben gekregen weer vrijkomen en iemand (opnieuw) iets aandoen, is de Curaçaose overheid dan aansprakelijk te stellen? Deze vraag houdt ook advocaat Sjoerd Bakker, die ook verbonden is aan de Vrije Universiteit van Amsterdam, bezig. Hij schreef er een wetenschappelijk artikel over dat naar verwachting in juni in het Caribisch Juristenblad verschijnt.
‘De overheid is verplicht om voor een adequaat behandelregime te zorgen’
– advocaat Sjoerd Bakker
“Het ontbreken van een deugdelijk tbs-regime in Curaçao zorgt voor veiligheidsrisico’s voor burgers en de samenleving die voor de Curaçaose overheid kenbaar en voorzienbaar zijn”, concludeert Bakker. “Deze risico’s zijn van zulke aard dat gezegd kan worden dat er op de Curaçaose overheid een zorgplicht rust en dat zij civielrechtelijk verplicht is deze risico’s effectief terug te dringen, door alsnog voor een adequaat behandelregime van psychische gestoorde delinquenten te gaan zorgen.”
‘Samenwerking binnen het koninkrijk nodig’
Als het niet mogelijk mocht zijn bepaalde psychisch gestoorde delinquenten adequaat in Curaçao zelf te behandelen, dan moet er samenwerking gezocht worden met andere landen binnen het Koninkrijk, aldus Bakker. “Stilzitten is in elk geval geen optie. Het niet voldoen aan die zorgplicht schept voor de overheid een aansprakelijkheidsrisico waar zij zich zelf misschien niet van bewust is.”
 Foto: Caribisch Netwerk Verantwoordelijkheid van het KoninkrijkIn hoeverre is het Koninkrijk en Nederland verantwoordelijk voor een adequate psychiatrische of psychologische behandeling van (ex) gedetineerden op de eilanden? Wij schreven daar eerder een analyse over, lees dat hier: Geen plek voor de tbs-patiënt op de eilanden: waar ligt de verantwoordelijkheid van Nederland? |
Tbs-kliniek ontbreekt
“Het eiland mist een tbs-kliniek waar onze cliënten adequate hulp kunnen krijgen”, zegt Claudia Knoppel. Zij is tijdelijk door het ministerie van Justitie gestuurd om bij te springen bij de Reclassering, omdat zij met chronische onderbezetting kampen. “Het enige wat je kan doen is een negatief afloopbericht geven, het OM inlichten zodat ze weer opgepakt worden en in de gevangenis belanden.”
Knoppel en Gibbes spreken van een schrijnende situatie. “Eigenlijk een onveilige situatie voor de maatschappij als je er goed over nadenkt”, zegt Knoppel.
‘Naarstig op zoek naar een oplossing’Het Openbaar Ministerie Curaçao laat in een korte reactie weten ‘naarstig op zoek te zijn naar juridische oplossingen’. “Alle mogelijke opties om tbs ten uitvoer te leggen worden onderzocht zowel op Curaçao zelf als elders in de regio. Het OM gaat zeer binnenkort een voorstel aan de minister van justitie doen. Hij is uiteindelijk verantwoordelijk om de locatie en de middelen beschikbaar te stellen”, zegt OM-woordvoerder Roderick Gouverneur. De minister van Justitie was niet bereikbaar voor commentaar. |
