ORANJESTAD – Het bedrijfsleven op Aruba ziet er een stuk minder fris uit: in de strafzaak Ibis blijkt dat bijna 40 bedrijven betrokken zijn bij omkoping van de toenmalige arbeidsminister. En de Centrale Bank van Aruba meldt dat 60 procent van de bevolking denkt dat corruptie onderdeel van zakendoen is op Aruba. Een analyse.
Informatie van vooral het Openbaar Ministerie laat zien dat in de Ibis-zaak tientallen bedrijven vanalles over hadden om tegen de regels in buitenlandse werknemers te kunnen aannemen: van grote hoeveelheden geld, kratten bier, whiskey, champagne tot blikken tonijn en andere boodschappen, donaties en kopen van kaartjes voor politieke sponsorevenementen en zelfs vrouwen.
Met als middelpunt Paul Croes, de arbeidsminister die indertijd als enige de macht had om de buitenlandse werknemers toe te laten. Aan de lopende band wimpelde hij negatieve adviezen van ambtenaren van zijn eigen departement af. Ambtenaren die het overheidsbeleid uitvoeren om juist zoveel mogelijk Arubanen aan het werk te helpen.
“Ik ben hier heel erg verdrietig over. Ik moet nu ook huilen omdat het zo oneerlijk is. Er is veel armoede op Aruba. Die mensen hebben geen werk, maar inmiddels ook geen vertrouwen meer in Jobcenter. Ondertussen worden we overspoeld met op dit moment veelal Venezolaanse mensen. Het is gewoon schrijnend dat er duizenden mensen zijn die hard werk nodig hebben en ondertussen moeten wij verplicht andere mensen toelaten. Ik ben er helemaal stuk van”, verklaarde een van die ambtenaren aan justitie.
‘Ik ga ervan uit dat als ik hem met iets helpt, hij mij later ook zou kunnen helpen’ – verdachte ondernemer over minister
Echtpaar Melony en Paul Croes – foto: Sharina Henriquez
Er is veel gepubliceerd over hoe Croes met een paar trouwe compagnons mede via een stichting zichzelf verrijkte. Justitie vermoedt dat hij daardoor ten minste ruim 5 ton florin kon witwassen. Een groot deel ging dat via de stoffenzaak Silk and Cotton van zijn vrouw, ook verdachte in deze zaak.
Maar minder belicht is de grote rol die het Arubaanse bedrijfsleven in deze corruptiezaak heeft gespeeld. En hoewel Croes druk uitoefende op sommige ondernemers, ontvouwt zich uit de vele afgetapte telefoongesprekken en Whatsapps, het beeld dat de meeste ondernemers zelf actief de minister opzochten. Vooral als zij niet hun zin kregen bij het arbeidsdepartement dat hun aanvragen voor buitenlandse werknemers bleef afwijzen.
“Ik ga ervan uit dat als ik hem met iets helpt, hij mij later ook zou kunnen helpen. Het is ook logisch, want hij is de minister en kan mij helpen met de positieve verklaring”, aldus de verdachte eigenaar van Unicasa Supermarket en Wag Li Bar & Restaurant aan de politie. Hij voelt zich niet op zijn gemak om aan de minister geld te betalen zegt hij, maar kan anders geen werknemers krijgen.
Een aantal bedrijven gaat voor zijn aanvragen niet eens meer naar het arbeidsdepartament. Zoals Laboratorio Familiar die direct naar de minister stapt om een buitenlandse werknemer binnen te halen.
Liever geen Arubaan in de bakker
Buitenlandse werknemers van de bakkerij, wonen op het sportveld vlakbij van dezelfde eigenaar.
Dat doet ook Bright Bakery. In totaal krijgt het bedrijf 14 ontheffingen van Croes. In ruil voor onder meer donaties en ‘tafels’ voor het jaarlijkse kerstconcert van AVP, de politieke partij waar Croes bijhoort. Het blijkt duidelijk dat deze werkgever liever zijn personeel uit het buitenland haalt. De directeur van het bakkersbedrijf stuurt zelfs Arubanen die komen solliciteren weg. In veel gevallen werken al buitenlanders illegaal in de bakkerij.
Tegen de rechter verdedigt de verdachte directeur dat zijn donaties toevallig samenkomen met ontheffingen die hij van de minister kreeg. Hij doneert ook aan andere politieke partijen, dus heeft geen voorkeur, legt hij uit.
‘Arubanen willen geen uniform aan’-verdachte ondernemer die liever buitenlands personeel wil
De eigenaar van populaire Colombiaanse restaurants Don Jacinto / Kikoriko doet maar liefs 29 aanvragen voor buitenlands personeel. Ze worden eerst allemaal afgewezen totdat contact met Croes wordt gelegd. In de rechtbank beklaagt de eigenaar dat het nu eenmaal moeilijk is om koks te vinden die goed Colombiaans kunnen koken. Bovendien is het moeilijk met Arubanen ‘omdat die geen uniform aan willen’. De meeste aanvragen blijken echter voor bedienend personeel. En Kikoriko serveert vooral gebraden kip, hamburgers en frieten.
Bijna alle bedrijven in de Ibis-zaak beweren dus dat ze geen Arubaan kunnen vinden voor hun vacatures. Maar uit het dossier blijkt dat er vooral onderhoudsmensen, schoonmakers, serveerders, vakkenvullers, tuinmannen nodig zijn. Soms ook slagers, een tennisleraar en een airco-installateur. Het zijn dus geen bijzondere beroepen en volgens het arbeidsdepartement genoeg Arubanen voor te vinden.
Toch halen bedrijven liever mensen uit Venezuela, Colombia en ook China (vooral voor de zogeheten Chinese supermarkten en bar/restaurants).
Hele handel van ontheffingen tot stoppen van bedrijfscontroles
De vraag naar buitenlands personeel blijkt zo groot, dat er zelfs bemiddelingsbedrijfjes voor worden opgezet. Deze zogeheten tramitadores profiteren van hun goede contacten met de minister om voor de bedrijven snel arbeidsontheffingen te regelen. Er is zelfs een tussenhandelaar speciaal voor Chinese bedrijven en die tussen de 5000 en 10.000 florin vraagt voor bemiddeling. Deze zakenman regelde ook vrouwen als wederdienst voor minister Croes.
Ondernemers schromen ook niet om de minister voor andere diensten te vragen. Zoals het stoppen van bedrijfscontroles door een arbeidsinspecteur. Dat verzoek was voor het populaire uitgaansrestaurant 297 en Harmony Supermarket. Deze supermarkt verzocht de minister zelfs om de controle te stoppen en dit door te geven aan de arbeidsinspecteur ter plekke.
Een ander opvallend verzoek komt van de eigenaar van de Wine & Dine-restaurantketen. Hij vraagt de minister of die niet een inval in een hotel kan regelen. De ondernemer was namelijk boos op vooral de all inclusive-hotels omdat die weigerden gasten door te sturen naar zijn restaurants.
Zakendoen met de Venezolaanse consul
Hoe ver de ‘dienstverlening’ van minister Croes voor de bedrijven strekt, blijkt uit het beroep dat hij doet op het hoofd van de immigratiedienst en consul van Venezuela om uitzetting van buitenlandse werknemers te voorkomen. Croes doet ook voorkomen dat hij concessies voor overheidsterreinen kan regelen en opdrachten voor zijn ‘klanten’ kan binnenhalen door een beroep te doen op zijn collega-ministers indertijd.
Ook zonder een veroordeling van Croes en verdachte ondernemers, blijft dus overeind staan dat de lijntjes tussen het bedrijfsleven en bestuur heel kort blijken zijn. Vooral als bedrijven de relatie met geld en cadeau’s blijven onderhouden. Of hierna nog meer corruptiezaken volgen, wil het Openbaar Ministerie niet zeggen. Er lijken wel genoeg haakjes in het dossier Ibis voor meer onderzoek naar andere ondernemers, ministers en overheidsinstanties. De Arubaanse premier heeft al een verzoek uit aan Nederland om te helpen met corruptiezaken.
Onderzoek: grote meerderheid ziet corruptie
Jane Semeleer, president van de Centrale Bank van Aruba – foto: Sharina Henriquez
In de beleving van de Arubaanse bevolking heerst er in ieder geval behoorlijk wat corruptie. Zo blijkt uit de voorlopige cijfers van het perceptieonderzoek dat de Centrale Bank van Aruba deed naar corruptie op het eiland. Meer dan 70 procent noemt corruptie als een groot probleem. 60 procent ziet corruptie als een onderdeel van zakendoen. En meer dan 70 procent is het er mee eens dat favoritisme en corruptie de concurrentie van bedrijven belemmeren. “Wijzelf zijn zwaar onder de indruk van deze hoge percentages”, zegt bankpresident Jane Semeleer.
“Er is behoorlijk wat steun nu vanuit de samenleving voor maatregelen om deze corruptie te verminderen.” Semeleer benadrukt dat corruptie tot hogere kosten leidt en uiteindelijk ook de consument dupeert.
‘Het is geen losgeslagen bende’ -werkgeversvoorzitter Ronald van Trigt’
Ronald van Trigt, voorzitter van werkgeversorganisatie Atia – foto: Sharina Henriquez
Voorzitter Ronald van Trigt van Aruba’s grootste werkgeversorganisatie ATIA is afwachtend met een reactie op de Ibis-zaak. En het Centrale Bank-onderzoek ziet hij meer als ‘de schijn van corruptie’. “Het is geen losgeslagen bende die naar de minister loopt en alles voor elkaar krijgt.”
Van Trigt maakt zich vooral zorgen over de vele illegalen op het eiland die bedrijven bovendien een baan geven. Die ontwikkeling vindt hij een nog groter probleem voor het zakendoen op Aruba dan corruptie.
