Dit is de meest vergeten feestdag van ons Koninkrijk

15 december 2023 | Eva Breukink

Vandaag in 1954 wordt het Statuut van het Koninkrijk der Nederlanden ondertekend. Dat gaat over gelijkwaardigheid van álle burgers in het Koninkrijk en over wat hen tot op de dag van vandaag bindt. Hoe kan het dat juist 15 december ‘de minst bekende nationale feestdag’ is?

Al jaren is er nauwelijks aandacht voor Koninkrijksdag. In 2018 wel, tijdens een bijeenkomst op initiatief van de Raad van State van het Koninkrijk.

“Eigenlijk vieren we op 15 december ook het einde van de koloniale periode, waarin mensen op de Caribische eilanden en in Suriname geen gelijke medeburgers waren, maar onderdanen”, zegt Thom de Graaf, vicevoorzitter van de Raad van State, in 2018. “Het gaat bij het Koninkrijk vooral om de gelijkwaardigheid van mensen (…) De kern zit in die gedeelde nationaliteit die ons allen bindt, hoe verschillend we verder ook zijn.”

Maar in 2023 is Koninkrijksdag nergens in het Koninkrijk een officiële feestdag. Op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba is het nog een vrije dag voor ambtenaren en scholen, maar ook alleen maar omdat dat al zo was voordat de eilanden in 2010 bijzondere gemeente van Nederland werden. Hoe zit het dan met dat gevoel van verbondenheid?

Het meest beladen Koninkrijksconcert
We spoelen nog verder terug in de tijd: november 2009, het Koninkrijksconcert in Zoetermeer. Naast Koningin Beatrix zitten premier Mike Eman van Aruba en Emily de Jongh-Elhage, minister-president van de Nederlandse Antillen. Sinds 2005 is er elk jaar een concert met artiesten van de eilanden en Nederland. Maar de sfeer is dan extra beladen. Iedereen weet: in 2010 gaan de Nederlandse Antillen uit elkaar.

“Het was een prachtige avond”, herinnert oud-premier Emily de Jongh-Elhage (77) zich. “Heel bijzonder. Koningin Beatrix was erg begaan met de eilanden. Wij moeten dankbaar zijn dat we, hier in het Caribisch gebied, via Nederland een band hebben met Europa. Dat is iets heel moois en we beseffen het niet. Je kunt het als eiland niet alleen in deze wereld. Je móet samenwerken en samen zijn. Dat is heel belangrijk! Ja, ik geloof echt in die verbondenheid binnen het Koninkrijk.”

Emily de Jongh-Elhage, de laatste premier van de Nederlandse Antillen. Foto: Kim Hendriksen

De concerten gaan nog door tot en met 2014, maar de eerste regering Curaçao ruilt Koninkrijksdag direct in voor 10 oktober, de dag waarop het eiland zelf autonoom is geworden. Dat is nu wél een officiële feestdag.

‘Koesteren wat je al hebt’
De Jongh-Elhage vindt beide feestdagen belangrijk. Ze is in 2012 uit de politiek gestapt, maar hoopt dat er meer aandacht komt voor Koninkrijksdag.

“Daar wil ik me wel voor inzetten. Het hoeft geen groot feest te zijn. Het gaat erom hoe belangrijk het is om deel te vormen van het Koninkrijk. Dat moeten we de mensen laten weten. Je hebt die band met Nederland al, koester die.”

Zo’n dag kan helpen de verbondenheid tussen de eilanden en landen van het Koninkrijk te versterken, vindt De Jongh-Elhage. “De politiek heeft ons uit elkaar gedreven, maar we blijven vrienden en familie van elkaar. Het is goed dat Curaçao nu een autonoom land is binnen het Koninkrijk. Juist niet alleen maar ja-knikken, maar op basis van gelijkwaardigheid, samen.”

Dit jaar staan jongeren in Den Haag op 15 december wel stil bij de viering. Wat betekent Koninkrijksdag voor studenten? Zo’n 50 studenten die de minor Koninkrijkszaken volgen aan de Haagse Hogeschool, hebben in de afgelopen twee maanden zich beziggehouden met die vraag. Ze gaan daarover in gesprek, mét muziek, cultuur en ’bijpassend eten’.