DEN HAAG – Moet de Nederlandse minister van Justitie meer macht krijgen op de eilanden? CDA-Kamerlid Chris van Dam wil dat Aruba, Curaçao en met name Sint-Maarten hier serieus over gaan nadenken.
In uw motie stelt u dat de eilanden te klein zijn om rechtshandhaving zelf te kunnen doen. De minister van Justitie op Aruba vindt dat onzin.
“Van politiemensen op de eilanden hoor ik dat het een klus is om altijd te dealen met mensen die je kent. Waar jouw zus of nichtje mee getrouwd is. In Nederland heb je verschillende bestuurslagen. Op Aruba, Curaçao en Sint-Maarten niet. Dat is een enorm probleem.”
“Vroeger reed de politie in de gemeente Leerdam in een Saab. Waarom? Omdat een lokale autodealer de korpschef kende. Wat voor indruk wekt dat bij andere autodealers? Dat kan niet meer. In Nederland is er nu meer afstand.”
“In Almelo staat een gevangenis en die wordt niet lokaal beheerd, maar door de minister van Justitie in Den Haag. Ook voor politieauto’s geldt dat ze niet in Enschede bepalen welke dealer die auto mag leveren, die daar wat centen aan verdient.”
U wil dat de Nederlandse minister van Justitie een soort eindverantwoordelijkheid krijgt, om desnoods te kunnen ingrijpen op de eilanden?
“Ja. Je zou met elkaar randvoorwaarden moeten scheppen, zodat hij in ieder geval kan zorgen dat gevangenissen, politiekorpsen en rechercheurs op een goede manier kunnen functioneren.”
Chris van Dam is sinds maart 2017 Tweede Kamerlid namens het CDA. Hij werkte hiervoor twaalf jaar bij de politie omgeving Den Haag en negentien jaar als officier van justitie bij het OM in Den Haag en in Amsterdam.
“Het gaat me erom dat gezag en beheer gescheiden worden. Gezag is: gaan we vandaag fietsendiefstal of inbraken aanpakken? Dat besluit maak je op het eiland. Beheer is: zorgen dat het systeem goed functioneert. Hoe zorg je er voor dat gevangenissen in orde zijn en dat politie goede auto’s hebben.”
Oud-premier Gerrit Schotte en oud-minister George Jamaloodin zijn op Curaçao vervolgd en berecht. Er wordt nu een strafzaak gevoerd tegen Statenlid Theo Heyliger op Sint-Maarten en onlangs is weer een parlementariër opgepakt. En ook op Aruba worden politici vervolgd. Het juridisch systeem werkt prima?
“En wie doet dat? Dit gebeurt dankzij het Team Bestrijding en Ondermijning dat André Bosman (VVD) en Ronald van Raak (SP) daar hebben ingesteld.”
Zonder het initiatief van de twee Nederlandse parlementsleden waren deze strafzaken niet gelukt. Is dat wat u eigenlijk zegt?
“Klopt. Absoluut niet, never, no way! Er was in die periode veel aarzeling of je dat wel moet doen, omdat het de regeringspartij was. Ik heb diep respect voor mijn ex-collega’s bij het Openbaar Ministerie (OM) op Curaçao, die tegen alle weerstand in die zaak hebben opgespoord en voor de rechter hebben gebracht. Als de Nederlandse invloed daar niet was geweest..”
Geef ons – Nederland – de kans en laat ons bewijzen dat we jullie kunnen helpen. Is dat uw boodschap?
“Geef ons een kans? Nee, zoek de sámenwerking met Nederland op dit punt. Ik besef me ook dat er consensus moet zijn. Het is op basis van vrijwilligheid, maar ik hoop dat de eilanden die hulp aannemen. De enige mogelijkheid die Den Haag heeft voor ingrijpen, is via het Statuut. En dat is pas als je écht door het ijs zakt.”
En dat is nog verre van het geval op Sint-Maarten, zegt staatssecretaris Raymond Knops (Koninkrijksrelaties) van uw eigen CDA.
“Daar ben ik het met staatssecretaris minder eens. Ik heb ernstige zorgen. Mensen worden weer naar huis gestuurd, omdat de cellen vol zitten. En men bouwt dan cellen op de binnenplaats van de gevangenis, waardoor de luchttijd van de gevangenen minder wordt. Dit gaat ten koste van de kwaliteit.”
Stel, de eilanden stemmen in met uw plan. De Nederlandse Justitie-minister krijgt meer verantwoordelijkheden. Wat zien inwoners veranderen?
“Dat je eerlijk wordt behandeld als je aangifte doet. Dat mensen bij het Openbaar Ministerie niet hoeven te vrezen voor de politieke partij die in de regering zit. Maar ook dat plannen die worden gemaakt door de ene regering, niet door een nieuwe regering in de prullenbak worden gegooid. Uiteindelijk, dat burgers het vertrouwen weer krijgen in de politie.”
En dan krijgt ook de Tweede Kamer een sterkere rol als het gaat om rechtshandhaving op de eilanden.
“Absoluut. En ik begrijp ook dat het heel gevoelig ligt.”
Dat sommigen u dan nogal koloniaal vinden?
“Maar dat vinden critici toch, denk ik. Waarom doe ik dit? Omdat ik op de eilanden graag de baas wil zijn? Totaal niet. Maar ik heb ook een verantwoordelijkheid om te kijken naar het Koninkrijk. En ik zie deze eilanden als familie.”
“Vind je me koloniaal bezig? Dan zeg ik: ik heb ook ernstige kritiek en zorgen over de rechtsstaat in Nederland. Dat in de gemeente Den Haag een verdenking is van corrupte wethouders. Ik heb nog genoeg haar op mijn kop en ik zou ze állemaal eruit willen trekken. Van pure ellende.”
En toch zullen er mensen zeggen: hier zit een Nederlands belang achter. Bijvoorbeeld dat bepaalde geliefde politici die niet pro-Nederland zouden zijn, in de gevangenis verdwijnen.
“Ik begrijp dat sentiment volkomen. Maar ik wil daar helemaal niets mee te maken hebben. Het moet in onafhankelijkheid gebeuren. Het Openbaar Ministerie moet altijd los staan van de Nederlandse politiek, maar ook van de Arubaanse, Curaçaose en Sint-Maartense politiek.”
“Ik zou willen dat de eilanden hulp zouden vragen op het gebied van rechtshandhaving, zoals ze dat hebben gedaan met betrekking tot de Venezolaanse vluchtelingen en daar 23 miljoen voor hebben gekregen. Dat zou ik mooi vinden. En ik denk dat inwoners hier wel op zitten te wachten. Dus tijd om die discussie te voeren.”
