ORANJESTAD – Vliegen op de eilanden is geen lang leven beschoren. Ten minste vijftien vliegmaatschappijen, zowel lokaal als vanuit Europa, probeerden het in de afgelopen 50 jaar. Maar zelfs met de overheid als (mede-) eigenaar of miljoenen staatssteun; stuk voor stuk gingen ze failliet.
De Antilliaanse Luchtvaartmaatschappij (ALM) was met 37 jaar nog het langst in de lucht. Met de overheid als eigenaar had de maatschappij een monopolie op de eilanden. ALM groeide uit naar 26 vliegbestemmingen waarvan de meeste (vijf) in Venezuela, maar moest in 2001 noodgedwongen stoppen.
Edward Heerenveen in gesprek Sharina Henriquez
Directeur Edwin Kelly van Directie Luchtvaart Aruba heeft, na bijna een kwart eeuw actief in de sector, zes luchtvaartbedrijven zien komen en gaan. Dat zonder ‘eendagsvliegen’ als Fly Aruba mee te rekenen. In 2011 kwam deze ineens aanvliegen met een Airbus 320 en modellen als stewardessen. Een maand later verdween deze weer, omdat het hoofd van de Venezolaanse investeerdersgroep achter de vliegmaatschappij in de Verenigde Staten voor miljoenenfraude was aangeklaagd.
Een Arubaanse familie kocht dit oude toestel van Air Aruba en stalde deze in haar tuin als herinnering aan het failliet gegaande bedrijf. Foto: Sharina Henriquez
Strategie
Volgens Kelly is het grootste knelpunt dat onvoldoende rekening wordt gehouden marktveranderingen. “De Venezolaanse markt was heel sterk. De Cubaanse markt ook, maar met de liberalisering is dat opgehouden. Het zijn tijdelijke markten die fluctureren. Daarom is een strategie voor de langere termijn noodzakelijk. Niet alleen om een maatschappij op te richten maar ook om levensvatbaar en duurzaam te zijn.”
Oprichter van de noodlijdende InselAir, Edward Heerenveen: “Niemand had verwacht dat de olieprijs zo in elkaar zou klappen.” De maatschappij had zwaar ingezet op Venezuela en heeft dit land nodig om op andere routes als Suriname, Brazilië en Trinidad te vliegen. Dat is onze ‘core business’, aldus Heereveen. De 100 miljoen dollar schuld in dat land, heeft het vliegbedrijf nu op rand van faillissement gebracht.
Teveel bestemmingen
Giovanni Atalita is medeoprichter van AVA Airlines en draait ook al lang mee in de lokale luchtvaart. “Ik denk dat de truc is om stap voor stap te werk te gaan en vooral te zorgen voor niet te veel ‘overhead’. Je kunt op honderd bestemmingen vliegen, maar als de vluchten niet gevuld zijn, houdt het op.”
Heerenveen zegt juist dat een vliegmaatschappij die alleen tussen de eilanden vliegt geen toekomst heeft. Alleen hele kleine maatschappijen, zoals Divi Divi Air die tussen Curaçao en Bonaire vliegt met capaciteit voor zeven passagiers, lukt het. Wie wil overleven, moet een internationale Caribische maatschappij worden. “KLM zou ook nooit overleven als ze alleen vanaf Nederland zouden vliegen. Ze zijn groter in het buitenland en dat is een heel goed voorbeeld voor ons.”
Route bewaken
Ook Kelly zegt dat de taart te klein is. Op de vraag of overheidssteun noodzakelijk is om vliegmaatschappijen in de lucht te houden, antwoordt hij: “Dat is een strategische beslissing. Maar het is belangrijk dat een overheid de route bewaakt en de connectie tussen de eilanden niet verloren gaat.”
Met hulp van Nederland bestuderen de eilanden op dit moment hoe te komen tot een luchtverbinding die wel duurzaam is.