Het Openbaar Ministerie van Aruba (OM) eist celstraffen voor drie van de vier journalisten die beschuldigd zijn van actieve ambtelijke omkoping, medeplegen van schending van het abtsgeheim en deelname aan een criminele organisatie in de periode van 1 januari 2021 tot 22 maart 2023. Carbisch Netwerk was vrijdag bij de zitting.
Tegen journalisten Richard Lacle van nieuwssite Awe24 en Norben Giel van Mas Noticia eist het OM een celstraf van achttien maanden, waarvan acht maanden voorwaardelijk. Voor journalist Brian Koolman van 24Ora wordt zes maanden voorwaardelijke straf geëist met een taakstraf van 240 uur. De zwaarste straf komt bekende reporter Nelson ‘Speed’ Andrade toe met een celstraf van twee jaar onvoorwaardelijk en ook eist het OM dat hij direct naar de gevangenis bij de uitspraak.
“Speed Andrade is eerder veroordeeld voor een soortgelijk delict, hij was een gewaarschuwd mens het heeft hem niet weerhouden om nogmaals in de fout te gaan en hierbij ook anderen zoals Koolman mee te trekken. Dat dient zwaarder te worden meegewogen”, stelt officier van justitie Visser.
Afluisterschandaal
In de zaak ‘New York’ werd afgelopen december Arubaanse politieagent Robert Vos veroordeeld tot zestien maanden celstraf, waarvan acht maanden voorwaardelijk. Dit vonnis volgt na beschuldigingen van verduistering, schending van ambtsgeheim, misbruik van zijn functie, en omkoping door leden van de pers. De behandeling van vrijdag is het vervolg op deze zaak waarin de betrokkenheid van de journalisten in deze corruptiezaak aan bod kwam.
“Vos was een politieagent die zich door middel van passieve omkoping heeft laten verleiden tot het begaan van ambtsdelict. Deze zaak werpt licht op de andere kant van deze corruptie. Zij zijn de personen die Vos heeft bewogen tot het plegen van deze delicten. Ook dat is strafbaar”, aldus officier van justitie Visser.
Meeluisteren al langer gaande
De vraag waarom journalisten die verslag doen van ‘sucesonan’, straatnieuws, altijd eerder ter plekke zijn dan de autoriteiten werd bij de rechtszaak van Vos beantwoord, de pers luisterde letterlijk mee met de politie, stelt de officier tijdens haar requisitoir. “Het vermoeden bestond al langer en al eerder is er een zaak geweest waarin journalisten gestolen portofoons in hun bezit hadden. Onder andere, verdachte Andrade”, zegt ze.
Ze verwijst hiermee naar de portofoonzaak in 2019, waarbij twee journalisten van 24Ora waaronder ook Andrade veroordeeld zijn voor verduistering en heling van politie-apparatuur, en aftappen van politieberichten. “Maar in dit geval ging het een stapje verder”, stelt Visser. Alle interne politiecommunicatie over portofoons werd gedurende een lange tijd integraal doorgestuurd aan de journalisten, legt de officier uit.
Opstelling
Drie politieportofoons waren verbonden aan drie verschillende laptops in de woning van Vos. Dat er tijdens de doorzoeking in maart 2023 te zien was dat een van de laptops op afstand vergrendeld werd, laat zien dat Vos niet alleen was in de opstelling van de portofoons en de verbinding van de laptops, legt Visser uit. Door middel van het signaal via Zello, een walkie-talkie-app waarmee men spraakberichten en foto’s kan delen, kregen de journalisten rechtstreeks toegang tot de portofoons en konden die op afstand op laptops inloggen. In een folder op een van de laptops werden in februari 9.000 opnamen van gesprekken tussen de centrale post en surveillancekamer gevonden. Op een van de laptops wordt de inlog en account gekoppeld aan de journalist van Mas Noticia en ook de mobiele router(mifi) die gebruikt wordt heeft een simkaart die gekoppeld wordt met Terra Group, eigenaar van 24Ora.
Criminele organisatie
Volgens het OM was er dan sprake van taakverdeling waarbij Vos voor de internetverbinding zorgde, de journalisten zorgden voor het installeren van het programma en Vos ontving geld en giften. Vos zou als tegenprestatie van de journalisten onder andere donaties hebben gehad voor het honkbalteam van zijn zoon, donaties voor politiefeestjes maar ook eten en drinken en leningen die soms niet terugbetaald werden. Hierdoor ontstond een samenwerking voor het verkrijgen van informatie die structureel het ambtsgeheim heeft geschonden. Het idee om de portofoons te koppelen aan een laptop zou van Giel zijn gekomen.
Andrade zou eerst aan Vos hebben gevraagd om een portofoon te bemachtigen, daarna bood de journalist hem 1500 gulden per maand aan om een laptop te koppelen aan een portofoon. Vos weigerde het bedrag, maar na een maand kwam toch collega-journalist Koolman in opdracht van Andrade een laptop bij Vos installeren. Daarna vroeg Andrade of er ook een laptop voor Lacle geïnstalleerd kon worden en zou Koolman dat ook hebben geïnstalleerd. In zijn verklaring geeft Lacle toe een laptop aan Vos te hebben gegeven maar zegt deze te hebben gegeven om hem te helpen.
Zwijgrecht
Zowel Andrade als Giel maken gebruik van hun zwijgrecht op vragen van de rechter. Het OM merkt op dat bij de uitspraak de rechter dit ook mee kan laten wegen met het feit dat de betrokkenen geen verantwoordelijkheid nemen en geen inzicht tonen in de laakbarheid van de feiten. Koolman, die nu in Nederland studeert maar daar nog steeds verslaggeving doet voor 24Ora kon niet via internetverbinding aanwezig zijn, maar werd net als Giel en Andrade verdedigd door advocaat Doris Canwood.
Vlnr Journalist Nelson Andrade, advocaat Doris Canwood en journalist Norben Giel na de rechtszaak. Foto Melissa Stamper
‘Pers heeft ruimere vrijheid’
Canwood stelt in haar pleidooi dat het niet kan worden bewezen dat de journalisten medeplichtig zijn aan het schenden van ambtsgeheimen. Dat er verzoeken van Vos kwamen, betekent niet dat de journalisten hierop zijn ingegaan.” Het af en toe trakteren op een borrel als Vos Andrade tegenkomt ‘kan moeilijk gezien worden als bewijs van actieve omkoping’, zegt ze. Ook stelt Canwood dat Vos zelf overging tot het aansluiten van laptops in zijn woning op de portofoon en hierdoor zijn ambtsgeheim heeft geschonden. Dat betekent niet dat derden die van de mogelijkheid gebruik hebben gemaakt schuldig zijn aan een strafbaar feit, stelt ze. De pers heeft recht op nieuwsgaring zonder inmenging. “Het OM wil de onafhankelijke journalistiek de mond snoeren”, zegt ze.
‘Privacy burger geschonden’
Het OM vindt echter dat ‘eenieder zich aan de regels moet houden, zo ook journalisten’. “In zeer specifieke gevallen, welke extreme maatschappelijk belang heeft, komt een journalist weg met een strafbaar feit. In dit geval gaat het niet om een keer maar om structureel afluisteren van portofoons van het KPA (Korps Politie Aruba red.)”, zegt de officier. Het structureel omkopen van een politieagent heeft niets te maken met het uitvoeren van journalistieke persvrijheid, stelt Visser.
“Door hun laakbare gedragingen hebben de verdachten ervoor gezorgd dat Vos het bijzondere vertrouwen dat in hem werd gesteld als politieman heeft beschaamd. Het heeft ook risico’s gecreëerd, niet alleen voor de politie, maar ook voor hulpdiensten, zoals ambulance en brandweer. De verdachten hebben in het geniep portofoonverkeer zitten afluisteren en hebben daarmee ook de privacy van de Arubaanse burger geschonden. Het Openbaar Ministerie neemt hen dat uiterst kwalijk”, aldus de officier.
De uitspraak volgt op 18 december.
