Den Haag en Aruba hebben nog geen deal bereikt over hoe de corona-leningen terug te betalen. Wel klinken opnieuw felle verwijten: Nederland wil geld verdienen aan het eiland, zegt de Arubaanse premier.
Aruba heeft tijdens de corona-pandemie zo’n 500 miljoen euro van Nederland geleend. Die lopen op 10 oktober af en moeten dus opnieuw gefinancierd worden, of in één klap terugbetaald worden.
Om te voorkomen dat Aruba de schulden verder laat oplopen, dringt Den Haag al jaren erop aan voor strenger toezicht. Heel specifiek: via een rijkswet. Daardoor kan Aruba de spelregels niet meer zelf veranderen.
Aruba: ‘Niet eerlijk’
Gaat Aruba alsnog hiermee akkoord, vóór 10 oktober? Dan geeft Nederland een rente van 3,1 procent. Niet akkoord? Dan wil Nederland een rente van 6 tot 8 procent.
Als Nederland Aruba wil helpen, dan ‘dan verlaagt ze de rente’, reageert premier Evelyn Wever-Croes (MEP). Anders komt het volgens de premier erop neer dat Den Haag dus zo’n 150 miljoen euro aan Aruba wil verdienen. “Geld van de Arubaanse belastingbetaler. Niet eerlijk.”
Nederland: ‘Dit is geen moeilijke keuze’
De kans dat het eiland de schulden straks niet (op tijd) kan terugbetalen, is volgens Nederland groter als er geen strenger toezicht is. Volgens demissionair staatssecretaris van Koninkrijksrelaties Alexandra van Huffelen (D66) heeft een hogere rente niets met winst te maken, maar wel met risico’s en consequenties die Nederland nu draagt voor Aruba.
Van Huffelen noemt het ‘pijnlijk’ als Aruba straks een fors hogere rente betaalt, in plaats van dat geld uitgeven aan ‘goede dingen voor de bevolking’. “Zonde van het geld, het is geen moeilijke keuze.”
Autonomie is heilig
Het parlement van Aruba heeft eerder tegen zo’n rijkswet gestemd. Als oud-kolonie wil Aruba niet inleveren aan de eigen zeggenschap die ze in 1986 hebben gekregen. De strijd daarvoor wordt als heilig gezien. Er is zelfs een jaarlijkse feestdag voor de nationale held wijlen Betico Croes.
Wever-Croes vreest dat zo’n rijkswet de economie van haar eiland kapot zal maken of de groei tegen houdt. Het bewijs is volgens haar: de zustereilanden Curaçao en Sint-Maarten. Beide hebben sinds 2010 het College Financieel Toezicht bij rijkswet ingevoerd. Vlak daarvoor kregen ze een kwijtschelding van hun schulden, Aruba niet.
De voorganger van Van Huffelen, oud-staatssecretaris Raymond Knops (CDA), kwam in de corona-pandemie tot de conclusie dat de eilanden hun autonomie niet kunnen dragen, omdat ze te afhankelijk zijn van hulp uit Nederland.
Nog een verwijt
Het andere verwijt vanuit Nederland is dat Aruba last minute met een voorstel komt voor een deal. Verbazing bij premier Wever-Croes, die zegt dat ze sinds juni 2022 met ‘verschillende’ voorstellen is gekomen.
“Staatssecretaris Van Huffelen heeft in de Tweede Kamer uitlatingen gedaan die niet kloppen. Alle parlementsleden, ook oppositieleden, hebben alle brieven ter inzage gekregen.”
Het zijn er wel tien voorstellen afgewezen, zegt de premier. “Bijvoorbeeld: laten we in de wet verankeren dat onze regering of ons parlement het niet kunnen veranderen. Een leningsovereenkomst sluiten zoals banken dat doen. Dat als de Landsverordening Aruba Financieel Toezicht toch wordt aangepast, de rente automatisch naar 6 of 8 procent verhoogd wordt.”
Van Huffelen reageert op haar beurt dat die voorstellen misschien tussen de Arubaanse en Nederlandse ambtenaren zijn uitgewisseld, maar dat zij van Wever-Croes maar één brief heeft ontvangen.
Beiden zien elkaar deze week persoonlijk in New York, tijdens een VN-top. Aruba en Nederland blijven in onderhandeling, zegt premier Wever-Croes. “Ik denk dat er nog meer voorstellen zullen volgen.”
