Theatermaker Ira Kip presenteert het derde deel van de documentaireserie ‘Slavernij en wij. De kracht van vroeger’, over het slavernijverleden van de Benedenwindse eilanden. Ze is dochter van een moeder van Curaçaos-Arubaanse afkomst. Haar vader komt uit Paramaribo. Ira woonde twee maal een paar jaar op Aruba.
| Bekijk deze aflevering terug op NPO Start |
“Ik vond het ongelofelijk bijzonder en leerzaam, een echte eyeopener. Ik heb de geschiedenis van de Benedenwindse eilanden beter leren kennen. Vooral het verhaal van Aruba was bijzonder. Menig Arubaan denkt dat daar geen slavernij was, maar wij hebben zeker 480 gedocumenteerde tot slaaf gemaakten gevonden op Aruba.”
Ira Kip vervolgt: “Vijf daarvan waren familieleden van mij. In onze familie hebben we het vaak over onze geschiedenis. Maar dat je het letterlijk ziet staan in een boek, over vrij te maken slaven, dat heeft me enorm geraakt. Je ziet de namen op papier, van je eigen voorouders met de geboortedatum erbij.”
Kas di katibu
Ze zag op Curaçao voor het eerst hoe dichtbij het slavernijverleden daar nog is. “In de architectuur bijvoorbeeld, maar ook in de kas di katibu (huisjes van de slaven red.). Je ziet daar gewoon nog de aanwezigheid van de slavernij.”
De geschiedenis is er volgens haar nog steeds zeer voelbaar. “De afschaffing van de slavernij vond juridisch plaats in 1863 maar het systeem bestond nog steeds toen de Shell kwam in 1918. De enige reden dat het ophield is omdat er bij de Shell werknemers nodig waren.”
“Het systeem van de ‘shon’ die Afro-Curaçaoënaars voor weinig geld in huis voor zich liet werken. De ‘yaya’ (kindermeisje) en de ‘kria’ (dienstmeisje) in huis; dat bestond gewoon nog. Dat zie je als je je verdiept in de geschiedenis.”
Ethnic cleansing op Bonaire
“Op Bonaire is het heel triest om te zien dat er nu zoveel Nederlanders wonen, zo veel zelfs dat er gewoon een ‘ethnic cleansing’ plaatsvindt van de lokale bevolking. Die worden helemaal verdrongen.”
Op Bonaire sprak ze Papiamentu met een man die vroeg of ze Nederlands wilde spreken. “Want hij sprak geen Papiamentu. Dan woont hij al jaren op het eiland en heeft niet de moeite genomen om iets van de taal te leren.”
“Ik heb heel lang op Curaçao en Aruba gewerkt, de eilanden staan dicht bij me, maar mijn historische kennis is met het maken van de serie enorm verbreed. En hopelijk, dankzij deze uitzending, straks de kennis van iedereen”.
Ira Kip schrijft en regisseert theaterstukken. Volgend jaar gaat haar laatste stuk ‘Hier zijn de koningen’ voor de tweede keer in première; over hoe het is om ontheemd te zijn en bij de migratiegeneratie te horen, wanneer je niet opgroeit in het land van je ouders.
