THE BOTTOM – “Er is een discussie die al langer loopt en die wij nog aan het voeren zijn met Saba over de vrije uitkering. Maar dat is heel wat anders dan dat we Saba laten bungelen”, reageert staatssecretaris Raymond Knops (Koninkrijksrelaties) na de zoveelste alarmbel van het eilandbestuur over de zwakke overheidsfinanciën.
Saba staat voor het eerst in het rood (621 duizend dollar tekort over 2019) sinds het eiland een bijzondere gemeente van Nederland werd in 2010. Jarenlang heeft Nederland het eiland naar voren geschoven als succesverhaal omdat in tegenstelling tot de andere vijf eilanden, Saba zijn overheidsfinanciën op orde had.
Vergadering in de eilandsraad van Saba over het tekort op 27 aug j.l. -foto: eigen archief
Terwijl het eilandsbestuur praktisch vanaf het begin klaagt dat het amper kan rondkomen van het geld (vrije uitkering) dat Nederland verstrekt om zijn taken uit te kunnen voeren. Bovendien is de situatie alleen maar erger geworden omdat ze steeds meer taken erbij krijgen waarvoor ze structureel meer geld nodig hebben. Taken bijvoorbeeld voor de volksgezondheid, sociale zaken en openbare orde.
Skeletbegrotingen
Saba staat niet alleen in deze conclusie. Eerder onderzoek naar de vrije uitkering aan het eiland (en ook aan Bonaire en Sint-Eustatius) stelt dat het bedrag te laag is en ook financieel toezichthouder Cft waarschuwde al vaker voor de gevolgen.
Vorig jaar november verliet de hele eilandsraad uit protest de begrotingsbehandeling 2020 om te benadrukken dat met dit soort ‘skeletbegrotingen’ niet meer valt te werken. Ze hoopte daarmee Den Haag wakker te schudden, maar dat gebeurde niet. De raad doet nu weer een beroep op vooral collega’s in de Tweede Kamer om te zorgen dat de Nederlandse regering het eiland structureel meer geld gaat geven.
Keerzijde Saba’s succes
Ook gedeputeerde van Financiën, Bruce Zagers zegt over de keerzijde van Saba’s succes: “Als Saba niet zo had overgepresteerd, dan had Nederland misschien eerder de noodzaak ingezien om met structurele financiële oplossingen te komen. Saba’s successen zijn nu terug te zien in het overheidstekort.”
Nederland investeert wel in Saba maar vooral in losse projecten. Zoals nu met de bouw van de nieuwe haven die tientallen miljoenen dollars kost. Verder kan het eiland rentevrij lenen om projecten te betalen. Maar legt Zagers uit: “We zien dat projecten op andere eilanden met subsidies worden gefinancierd. Terwijl bij ons de aflossingen van de leningen jarenlang op onze begrotingen blijven drukken.”
Ook komt er bij de overheid te weinig binnen. “We hebben niet de olieopslag zoals in Sint-Eustatius of de toeristische infrastructuur als in Bonaire om zelf genoeg inkomsten te generen.”
Knops: veel geïnvesteerd
Hoewel de discussie over de vrije uitkering al jaren speelt zonder oplossing, vindt Knops dus niet dat Nederland Saba maar laat bungelen: “Dit is heel wat anders. Er is geen eiland waarin zoveel geïnvesteerd is de afgelopen jaren, in ieder geval in mijn periode. We zijn in gesprek daarover (vrije uitkering, red.). Ik heb hierover de brief ontvangen en ga daarop reageren.”
