Het voortbestaan van Fundashon Históriko Kultural Boneriano (FuHiKuBo) en daarmee de toegang tot de grootste bron van geschiedenis van Bonaire loopt gevaar. FuHiKuBo beschikt over onvoldoende middelen, capaciteit en op sommige vlakken ook expertise om het voortbestaan professioneel en duurzaam te kunnen borgen. De stichting pleit al jaren voor betere financiële ondersteuning. Dinsdagavond wees de coalitie van de Bonairiaanse regering een amendement dat daarvoor moest zorgen af.
FuHiKuBo, opgericht in 1998, is het Bonairiaans kennisinstituut en bewaarder van het cultureel- historisch archief van Bonaire. Hiermee is FuHiKuBo een onmisbare erfgoedorganisatie. Haar missie is het documenteren, beschermen en toegankelijk maken van het culturele, natuurlijke en historische erfgoed van Bonaire. FuHiKuBo richt zich in die zin niet alleen op behoud, maar ook nadrukkelijk op het delen van kennis met de gemeenschap, onderzoekers en andere belanghebbenden. Hiermee worden lokale verhalen, tradities en geschiedenissen zichtbaar gemaakt en behouden voor toekomstige generaties.
Omvangrijk archief
FuHiKuBo beschouwt natuur, cultuur en geschiedenis als de ‘tres piedra di fogón’, de drie stenen van het traditionele fornuis, die samen de basis vormen van het Bonairiaanse erfgoed. FuHiKuBo is alleen in zijn soort: geen andere organisatie op Bonaire richt zich met dezelfde diepgang, geworteld in lokale kennis en culturele sensitiviteit, op het behoud van Bonairiaans erfgoed. Dankzij de inzet van oprichter en bestuurder Bòi Antoin is in de afgelopen dertig jaar een omvangrijk en uniek archief opgebouwd, bestaande uit geschreven materiaal, audio en visueel materiaal en objecten. Dit archief vormt het hart van het cultureel-historisch geheugen van Bonaire en is van grote betekenis voor zowel het eiland als het bredere Koninkrijk der Nederlanden.
Zorgcontract
FuHiKuBo ontvangt jaarlijks een zogenoemd zorgcontract van het Openbaar Lichaam Bonaire (OLB), waarmee de stichting haar werkzaamheden amper kan voortzetten. Daarnaast doet de stichting zelf aan fondsenwerving en haalt het geld op met verschillende projecten. “Maar wij zijn geen eigenaar van deze culturele kennis,” zegt projectleider Emma Louise Pratt. “Eigenlijk zou die dus vrij toegankelijk moeten zijn voor het Bonairiaanse volk. Mensen vertrouwen hun privé fotoalbums aan ons toe omdat ze weten dat wij er met liefde mee om gaan en niet commercieel.”
Naast dat het zorgcontract niet voldoende is, moet het ook elk jaar opnieuw worden aangevraagd, wat de stichting weinig financiële zekerheid geeft. “Dat maakt het onmogelijk om bijvoorbeeld een meerjarenplan te maken,” aldus Pratt. “Al jaren vragen we om verhoging van het bedrag dat nodig is om onze basistaken te kunnen uitvoeren, maar die hebben we wéér niet gekregen.”
Projectleider van FuHiKuBo Emma Louise Pratt. Foto’s FuHiKuBo
Arbeidsvoorwaarden
Door de beperkte financiële middelen zijn de arbeidsvoorwaarden niet op niveau. “We kunnen het ons simpelweg niet veroorloven, en dat vind ik heel erg,” vertelt Pratt. “Werken in de culturele sector wordt vaak als een soort hobby gezien, maar ondertussen zijn wij het wel die de rondleiding verzorgt als de koning op bezoek komt en bij elk ministerie dat Bonaire bezoekt. Wij hebben informatie die de bibliotheek niet heeft, die Post en Archief niet heeft. FuHiKuBo beheert echt het collectieve geheugen van Bonaire.”
Projectsubsidie
Recent kreeg de stichting wel een projectsubsidie uit de Actieagenda Slavernijverleden, een fonds van het Nederlandse ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK). Dat geld is echter geoormerkt voor de digitalisering van het archief, in samenwerking met het eilandelijk Post- en Archiefwezen. “We hebben maanden aan dat projectplan gewerkt en zijn heel blij dat het is goedgekeurd,” zegt Pratt. “We kunnen eindelijk investeren in apparatuur en het correct registreren van onze collectie.” Dat geld is echter alleen bedoeld voor hardware en digitalisering, niet voor huur, personeel of dagelijkse kosten. Dit lost het structurele probleem dus niet op.
“Ondertussen is deze subsidie voor het lokale bestuur wel een argument om ons zorgplan niet te verhogen,” vertelt Pratt. Dit was voor FuHiKuBo de druppel die de emmer deed overlopen. “We zijn in beroep gegaan en het onderwerp is opgepakt door de eilandsraad, maar vooralsnog is hun reactie erg slap,” vertelt Pratt. “Het laat zien dat ze niet goed snappen hoe het zit. Er wordt veel over ons gepraat maar niet met ons. Daarom hebben we een rapport opgesteld om alles nog een keer duidelijk toe te lichten. Ik vind het onbegrijpelijk dat FuHiKuBo, een stichting die ontzettend belangrijk is, zo moet strijden voor voldoende middelen.”
Amendement verworpen
Op dinsdagavond, na het gesprek met Pratt, heeft de coalitie het amendement verworpen dat FuHiKuBo een passend subsidiebedrag had moeten toekennen. Bòi Antoin, die zijn eigen pand voor een symbolische huurprijs beschikbaar stelt aan de stichting, reageert teleurgesteld. “Na de opname van Herensia in Nederland zal ik stoppen met het project,” zegt hij. Herensia is een project van FuHiKuBo en vormt de grootste bron orale geschiedenis van alle eilanden binnen het Koninkrijk, in 2023 toegevoegd aan de Memory of the World register door de Nederlandse UNESCO commissie als bijzonder waardevol documentair erfgoed. “Ik heb nog nooit één cent ontvangen voor mijn werk aan Herensia,” aldus Antoin. “Integendeel, ik heb waarschijnlijk meer dan duizend dollar uit eigen zak betaald. Ik ben het nu echt moe.”
Schrijver en Bonaire-kenner Bòi Antoin
‘Culturele ramp’
Ook vanuit Curaçao wordt deze ontwikkeling met lede ogen aangezien. De Curaçaose schrijver en cultuur-promotor Percy Pinedo roept Bonaire op haar erfgoed niet verloren te laten gaan. “Het nieuws over het mogelijke einde van FuHiKuBo heeft me diep geraakt. Wat zich op Bonaire voltrekt, is niet zomaar een bureaucratisch probleem, maar een culturele ramp in wording,” schrijft de fanatieke gebruiker van de documentatie van FuHiKuBo. “Een eiland dat zijn geschiedenis niet bewaart, zaagt aan de wortels van zijn eigen identiteit. De regering van Bonaire moet zich diep schamen. Het gaat hier niet om geld alleen, het gaat om respect voor geschiedenis, voor kennis, voor al die verhalen die maken dat Bonaire meer is dan een toeristische bestemming. Het weigeren van subsidie aan FuHiKuBo is een klap in het gezicht van iedereen die zich inzet voor de ziel van het eiland,” aldus Pinedo. “Wie zijn verleden verwaarloost, verliest zijn toekomst.”
