Het Gerecht in Kralendijk heeft geoordeeld dat Rijksvertegenwoordiger Jan Helmond te snel heeft ingegrepen in de afvalproblematiek op Bonaire. Zijn besluit om de taken van het Bestuurscollege (BC) over te nemen, was volgens de rechter procedureel onjuist.
In november vorig jaar trad de rijksvertegenwoordiger in de plaats van het Openbaar Lichaam Bonaire (OLB) wat betreft het oplossen van het afvalprobleem op het eiland. Hij nam tijdelijk de bevoegdheden voor vergunningverlening, toezicht en handhaving bij de landfill van Selibon in Lagun over van het BC.
Dit deed hij omdat inspectierapporten van de Rijksdienst Caribisch Nederland en de Inspectie Leefomgeving en Transport herhaaldelijk waarschuwden voor ernstige milieuproblemen en gezondheidsrisico’s. Het Bestuurscollege was het niet eens met dit ingrijpen en ging in beroep. Afgelopen vrijdag deed de rechter uitspraak in de zaak.
Vonnis
Rechter Sander Lanshage geeft het BC voor een deel gelijk. In de eerste plaats erkent het Gerecht dat er wel degelijk sprake was van taakverwaarlozing door het BC. Echter had de rijksvertegenwoordiger het Bestuurscollege nog een laatste kans moeten geven om zelf actie te ondernemen, in lijn met de bestaande interventieladder, die gebaseerd is op zes escalatiefasen.
De rijksvertegenwoordiger greep al in bij escalatiefase drie, zonder eerst duidelijk te hebben gemaakt welke stappen het BC moest ondernemen en op welke termijn. Hij heeft dus procedureel onjuist gehandeld.
Het Gerechtshof op Bonaire. Foto Deborah Bremmer
Gevolgen uitspraak
Omdat de rijksvertegenwoordiger voorbarig is geweest met zijn ingrijpen, vernietigt het Gerecht het besluit tot indeplaatsstelling. Ook meldt het vonnis dat de rijksvertegenwoordiger de proceskosten en de griffierechten moet terugbetalen. De rechter dringt sterk aan op een betere samenwerking tussen het Bestuurscollege en de rijksvertegenwoordiger, die nodig is om het afvalprobleem op het eiland structureel op te lossen.
Mosterd na de maaltijd
Jan Verbeek, Woordvoerder van stichting Pro Lagun, noemt de uitspraak ‘mosterd na de maaltijd’. Deze stichting komt op voor de belangen van de omwonenden van de landfill en de volksgezondheid van Bonaire. “De rijksvertegenwoordiger trad per direct in de plaats en heeft daardoor al een aantal urgente acties kunnen ondernemen,” aldus Verbeek. “Maar vooropgesteld: deze rechtszaak had wat ons betreft überhaupt niet plaats hoeven vinden. Het is verspilling van energie en belastinggeld.”
Handhavingsverzoek
Wel is Verbeek blij dat nu als een paal boven water staat dat er sprake was van taakverwaarlozing. “Dit staat zwart op wit in het vonnis,” vertelt hij. “Ook staat letterlijk in het vonnis dat er niet gehandhaafd is, en er wel gehandhaafd moet worden.”
Deze uitspraak sluit aan bij het handhavingsverzoek dat Pro Lagun de dag voor de uitspraak stuurde aan de directie Toezicht en Handhaving van het OLB, waarbij de directie wordt gewezen op haar plicht te handhaven. In dit verzoek wordt gevraagd om onmiddellijke en adequate maatregelen, zoals het staken van het zonder vergunning storten van afval op de landfill in Lagun en het verwijderen van illegaal gestort afval.
“Er komt nog steeds nieuw afval bij op de landfill, dat daar zonder enig plan gestort wordt. Hier komen vliegen op af en het brandgevaar wordt er niet minder op. Er moet gewoon gehandhaafd worden. We moeten stoppen met de risico’s blijven vergroten op de landfill en er moet een gezondheidsonderzoek komen. Mijns insziens is deze uitspraak van de rechter in ieder geval geen overwinning voor het Bestuurscollege.”
