Het Nederlandse kabinet zegt alsnog ‘tempo’ te willen maken om alsnog met een klimaatbeleid te komen voor Bonaire, Saba en Sint-Eustatius. “Zorg wel dat inwoners daar mee kunnen beslissen”, waarschuwt universitair docent Daphina Misiedjan. “Net zoals in Europees-Nederland.”
Misiedjan is jurist, gespecialiseerd in mensenrechten en milieu. Voor het project ‘Islanders at the helm’ onderzoekt ze of politiek Den Haag op een rechtvaardige manier omgaat met mensen over klimaatverandering. Ook onderzoekt ze de wederopbouw na orkaan Irma en de toegang tot drinkwater op Sint-Eustatius.
Minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) erkent dat Nederland te weinig acties heeft genomen voor de bijzondere Caribische gemeenten. De klimaatwet geldt niet voor de eilanden, hij wil andere ‘concrete afspraken’.
“Dezelfde klimaatwet voor de eilanden laten gelden is waarschijnlijk niet de juiste oplossing. Omdat de klimaatwet vooral gaat over reductie van de emissies van broeikasgassen en de Caribische eilanden hebben ook met andere uitdagingen te maken. Zij zullen waarschijnlijk meer prioriteit geven aan mogelijkheden om zich te bewapenen tegen klimaatverandering. ”
‘Het Klimaatakkoord geldt alléén voor het Europese deel van Nederland’
“Ik denk dat het vooral moet gaan om een instrument dat afdwingbaar is bij de rechter. Wat ik meestal zie in mijn onderzoek: als dingen niet juridisch zijn vastgelegd, dat het dan vaak op de politieke wil aankomt. Het kan de vervelende consequentie hebben dat de politieke afspraken niet per se afdwingbaar zijn.”
Wetenschappers zeggen: neem nú actie, liever gisteren dan vandaag. U pleit voor meer inspraak van inwoners voordat de politiek beslissingen voor ze neemt.
“Het recht op participatie is een mensenrecht; mensen hebben hier gewoon recht op. Ik denk sowieso dat politiek Den Haag moet nadenken hoe ze precies klimaatverandering willen aanpakken voor de eilanden.”
Dus alleen met de bestuurders en volksvertegenwoordigers van Bonaire, Saba en Statia praten is niet voldoende?
“Vanuit de mensenrechten geldt: iedereen die geraakt wordt door een politieke beslissing, zou in bepaalde mate moeten kunnen meebeslissen. Dat betekent dat ook de inwoners van bijvoorbeeld Bonaire zelf betrokken zouden moeten worden bij plannen van politiek Den Haag.”
Hoe ziet participatie dan precies uit?
“Bij het klimaatakkoord dat alleen geldt voor Europees-Nederland, zie je wél participatie. Maatschappelijke organisaties, niet-gouvernementele organisaties (ngo’s), ondernemers zaten om tafel met de politiek. Ook burgers konden hun ideeën insturen. Dat zou ook moeten gebeuren in het geval van de eilanden.”
‘Wie moet je verantwoordelijk houden?’
“Waarom zou je de bijzondere gemeenten niet dezelfde mogelijkheid geven? Ik snap dat minister Jetten tempo wil maken, maar ik weet niet of de minister dit aspect duidelijk heeft.”
Wat vindt u van het risico dat het kabinet nóg langer erover doet om concrete acties te nemen?
“Wat je ziet is dat politieke beslissingen die worden gemaakt dankzij participatie van inwoners duurzamer zijn, omdat mensen om wie het gaat zich ook verantwoordelijk voelen. Inwoners weten beter wat wel en niet werkt, omdat ze nou eenmaal weten hoe het is om daar te leven. Je kunt als politiek op die manier met meer kennis goede beslissingen nemen.”
Ook Greenpeace wil tempo maken door via de rechter acties van de politiek afdwingen. Hoe kijkt u daarnaar?
“Daar is de rechter ook voor bedoeld, om acties als het ware af te kunnen dwingen wanneer de politiek die niet neemt. Het hele stelsel van de Caribische gemeenten is soms onoverzichtelijk als het gaat om de vraag: wie moet je verantwoordelijk houden? De gang naar de rechter zou daarin veel kunnen helpen. Ik ben benieuwd of dat leidt tot een uitspraak zoals bij Urgenda, bijvoorbeeld.”
