Steeds moeilijker om naar Aruba te vluchten; ‘we blijven het proberen’

20 juni 2021 | Sharina Henriquez

ORANJESTAD – De Arubaanse grens met Venezuela is ook de dichtstbijzijnde grens voor het hele Nederlandse Koninkrijk. En die wordt nu met Nederlandse hulp strenger dan ooit bewaakt. Toch blijven de Venezolanen het proberen en zijn daarmee nog altijd de grootste groep vluchtelingen en migranten op het eiland.

“Ik ben al drie keer uitgezet, maar ik blijf komen. Er is veel werk dat de Arubanen zelf niet willen doen. Het is gevaarlijk als Aruba mij uitzet want in Venezuela weten ze dat ik geld heb. Ze kunnen je dan gaan beroven, of je familie kidnappen. Eerst was het makkelijk om te komen; gewoon met het vliegtuig. Maar met pandemie; ik was net daarvoor uitgezet, duurden het maanden voordat ik weer terug kon ”, zegt Juan*, die in de bouw werkt.

Hij snapt dat Aruba niet iedereen kan opvangen. “Eigenlijk willen we werken en dan geld terugsturen naar onze families. En dat ze dan op Aruba af en toe vakantie komen vieren, zodat we elkaar weer zien. Zoals vroeger. Ik heb een oudtante die 30 jaar geleden in een hotel is gaan werken. Ze is legaal, heeft altijd belastingen betaald op Aruba. Door haar kwamen we vakantie op Aruba vieren toen het nog kon. De meesten willen dat ook: legaal werken, we willen ook belasting betalen. En als het weer beter gaat in Venezuela, teruggaan. Ik houd van mijn land.”

Vreemdelingenpolitie houdt Venezolanen die illegaal werken in de bouw aan -foto:GNC Strengere toelating Venezolanen die nu naar Aruba (of rest van het Koninkrijk) moeten sinds begin van dit jaar een visum aanvragen. Maar door de situatie in hun land dan wel op de Venezolaanse ambassades is het voor hen moeilijk om aan officiële documenten te komen. Verder verstrekt Aruba door de economische omstandigheden geen werkvergunningen meer aan nieuwkomers, zeker niet in de sectoren waar de meeste Venezolanen willen werken. Ze verdwijnen daardoor in het illegale circuit. Door de strengere grenscontrole kiezen Venezolanen nu ook eerder naar Bonaire en Curaçao te gaan. Lees ook: Nieuwe regels op Aruba duwen ongedocumenteerden de armoede in

Maar voorlopig blijven de meesten hier en schatten hulporganisaties dat inmiddels 17 duizend Venezolanen op het eiland zijn. Ondanks dat Aruba regelmatig honderden Venezolanen tegelijk uitzet op wat ze ‘humanitaire’ vluchten noemen. Deze vluchten zijn er gekomen toen in de pandemie de grens op slot ging en Venezolanen met een toeristenverblijf, vast op het eiland kwamen te zitten. Maar op de vluchten zitten niet alleen Venezolanen die vrijwillig terug willen; ook opgepakte ongedocumenteerde Venezolanen die zijn vastgezet in vreemdelingendetentie, worden zo gedwongen gedeporteerd.

‘Venezolanen zijn uitgezet tijdens de pandemie, terwijl ze op hun vergunning wachten’ – Paola

“Door de pandemie werkte Dimas (vergunningenorganisatie) maanden niet. Hierdoor was mijn vergunning verlopen en toen de politie mij oppakte, wilden zij mij niet geloven. Mijn advocaat heeft mij vrij gekregen maar anderen, die zijn gewoon uitgezet terwijl ze op een vergunning wachten”, zegt Paola*.

De Arubaanse overheid heeft erkend dat er grote vertragingen waren in de vergunningprocedure tijdens de pandemie. Vergeleken met de begindagen van de Venezolaanse exodus, is de situatie voor ze op Aruba flink verbeterd, door de nauwe samenwerking tussen de hulporganisaties en de overheid, en de hulp van Nederland.

De vluchtelingenorganisaties en Arubaanse regering bevestigden vorige week opnieuw nauw te blijven samenwerken

“We zijn enorm onder de indruk hoe Aruba, geconfronteerd met de uitdagingen van de pandemie het heeft gedaan”, zegt Kelly Bendelow, beschermingsofficier van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR voor Aruba. “Voedselhulp, vaccinatiebeleid, allemaal hele goede dingen vorig jaar. Er zijn altijd zaken die beter kunnen, maar we zien nu een groeiend aantal projecten vanuit de overheid en gemeenschap ten gunste van de Venezolanen op het eiland.”

Zo wordt er nu een studie gedaan om te kijken wat de migratie betekent voor de lokale arbeidsmarkt en wat het profiel is van de Venezolanen die hier komen. “De situatie is nu eenmaal zo daar en meer dan 5 miljoenen Venezolanen zijn inmiddels gevlucht. Ze lopen zelfs helemaal naar Chili om een beter bestaan op te bouwen, dus ze zijn heel gemotiveerd. Maar het kan ook een win win-situatie opleveren voor het land waar ze naar toe vluchten door te kijken in welke sectoren ze ingezet kunnen worden en bijdragen door belastingen betalen.”

‘We zijn enorm onder de indruk hoe Aruba het heeft gedaan tijdens de pandemie’ – Kelly Bendelow, UNHCR

Een dergelijke studie is bijvoorbeeld in Colombia gedaan, wat heeft geleid tot massaal verstrekken van tijdelijke verblijfs- en werkvergunningen. “Colombia is natuurlijk niet Aruba dus wat daar is gebeurd, hoeft niet hier te werken. Daarom onderzoeken we dit nu en hebben ook gesprekken met de privésector om te kijken wat zij nodig hebben en of we dit kunnen matchen met degenen die hier komen”, aldus Bendelow.

Over de vreemdelingendetentie en het uitzetbeleid van Aruba zegt VN-officier Bendelow dat ze daar nog steeds niet voor pleiten. “Het is aan Aruba hoe ze omgaat met migratie en haar grenzen. De omstandigheden in Venezuela zijn echter nog steeds heel uitdagend. We zouden graag hierover in discussie blijven voor een alternatieve status die voor beide kanten werkt.”

Volgens haar zijn in de regio inderdaad Venezolanen illegaal gedeporteerd die asiel hadden aangevraagd. “Daarom is het onze zorg om te voorkomen dat asielaanvragers niet op zo’n (humanitaire) vlucht zitten.

(*) De namen zijn op verzoek van de betrokkenen gefingeerd uit angst voor uitzetting of represailles vanuit de gemeenschap. De namen van de betrokkenen zijn wel bekend op de redactie.