DEN HAAG – Door gebrek aan structureel geld vanuit Den Haag en de trage vergunningen, is het opnieuw de vraag of de bijzondere gemeente Saba goed kan functioneren. De lokale politiek durft zich amper uit te spreken, omdat er veel op het spel zou staan.
Het is een opmerkelijke kwestie. Het Nederlandse kabinet gebruikt Saba – met zo’n 2.000 inwoners – als hét succesvoorbeeld tegenover Bonaire en Sint-Eustatius, maar op het eiland zelf is er veel frustratie als het gaat om de Haagse ‘beloning’ hiervoor.
Reservegeld voor onvoorziene gebeurtenissen, wordt nog steeds noodgedwongen ingezet voor dagelijkse uitgaven, waarschuwt het lokaal bestuur. In november liepen lokale politici als protest weg uit de raadsvergadering, maar een oplossing lijkt nog ver weg.
Naast de geldkwestie, zou het nog steeds traag gaan met het verlenen van vergunningen aan buitenlandse arbeiders. Het zou een risico kunnen vormen voor de kleine en kwetsbare economie, is de vrees bij de politiek op het eiland en in de Tweede Kamer.
Bang voor ministeries
Politici op Saba durven amper openlijk kritiek te geven, omdat ze bang zijn dat de ministeries gaan tegenwerken bij het uitvoeren van projecten. Dat stelt WIPM-raadslid Hemmie van Xanten.
Dat de kwestie gevoelig ligt, blijkt ook bij het bestuur op Saba. Gedeputeerde Bruce Zagers (WIPM) wil op dit moment geen interview geven. Hij hoopt achter de schermen de problemen met het kabinet te kunnen oplossen.
“We moeten het lieve jongetje spelen”, reageert Van Xanten. “De Sabaanse achtergrond houdt vaak in: onder elkaar zeggen we dat het niet klopt, maar naar de buitenkant toe houd je het netjes. Ik weet niet of het de juiste aanpak is, maar het is een aanpak.”
Vertrouwen op Saba smelt weg
“Saba is best pro-Nederland. We zien veranderingen en waarderen het heel erg”, benadrukt Van Xanten. Maar er is volgens het eilandraadslid in de afgelopen maanden een verschil te proeven op het eiland richting Den Haag.
“Bij de plaatselijke broodjeszaak komen nu steeds mensen naar me toe, die vinden dat we dit niet meer moeten accepteren.”
Ook is er de angst dat de medische school op het eiland zich op een gegeven moment terug wil trekken. “Het lukt ze niet om doktoren en professoren om op tijd naar het eiland halen, vanwege de trage immigratieprocedure.”
“Ik weet dat Saba makkelijk zelf de immigratie kan runnen en dat is ook beloofd door de regering. Er begint een deuk in het vertrouwen van de Sabanen te ontstaan als de beloftes vanuit Den Haag niet worden nagekomen.”
Ook bij de bouw van de haven op Saba zijn er nu vergunningen nodig voor de buitenlandse arbeiders. De lokale politiek houdt haar adem of dat goed gaat, ziet Van Xanten.
Welles, nietes
De SP hamert al langer op een ‘beloning’ voor Saba, waaronder: meer zelfstandigheid. Ook de VVD wil pilots, om te kijken of het een succesverhaal wordt. Maar een brede steun in de Kamer om het kabinet nu daartoe te gaan dwingen, lijkt vooralsnog uit te blijven.
Volgens minister Raymond Knops (Koninkrijksrelaties) wordt het eiland wel degelijk beloond door het Nederlandse kabinet. “We hebben heel veel geïnvesteerd in de afgelopen jaren in Saba. Jazeker.”
“Minder bemoeienis vanuit de ministeries, dát hebben we beloofd. Dat moeten we ook nakomen”, is de reactie van SP-Kamerlid Ronald van Raak. “Ik vind het belangrijk dat andere Kamerleden zich nu gaan uitspreken.”
Dertiende maand
Het gevoel van onzekerheid, maar ook ongelijkheid neemt toe op het eiland. Ook onder ambtenaren. “De leerkrachten die hier via Nederland worden betaald, krijgen wel een dertiende maand. Voor de conciërge die voor het bestuurscollege werkt is dat onzeker”, vertelt Van Xanten.
“Het bestuurscollege probeert nu de dertiende maand op te splitsen in december en januari. Het gaat natuurlijk drukken op de begroting van volgend jaar. En de steeds terugkerende onzekerheid is niet goed voor het eiland.”
Reactie bestuur op Saba
Gedeputeerde Zagers wil na aandringen alleen schriftelijk reageren. Ook Zagers benadrukt de ‘positieve relatie’ met Nederland, maar ook de ernst van de financiële situatie.
Het eiland heeft nu een ‘flinterdun budget’ moeten aannemen waarmee Saba ‘amper haar wettelijke verplichtingen kan nakomen’, waarschuwt hij. Of het eiland wel of niet wordt beloond, laat hij in het midden.
