WILLEMSTAD – “De afschaffing van de slavernij kan me weinig schelen. Moeten we gaan vieren dat de Nederlanders ons gaven waar we recht op hadden?” De 20-jarige Ilias Sambo heeft geen behoefte om over slavernij te praten, laat staan over de afschaffing ervan. Het enige wat hij zou waarderen is een excuus van Nederland. Deze reactie is volgens antropoloog Ieteke Witteveen niet zeldzaam. “Het begrip slaaf is al een verkeerde benadering. Mensen willen niet geassocieerd worden met slaven, ook al waren het hun voorouders.”
Ilias vertrekt volgende maand naar Nederland om te gaan studeren. Het koloniale verleden van het land is niet iets waar hij zich graag in verdiept. “Ik ga studeren in Nederland, maar de geschiedenis maakt me weinig uit. Ik weet dat Nederlanders erge dingen hebben gedaan, maar een boek lezen over slavernij hoeft niet voor mij. Nederlanders zelf weten niet eens wat hun geschiedenis is, waarom zou ik me er dan in verdiepen?” Net als Ilias, vliegt ook de 19-jarige Aisha Visser binnenkort naar Nederland. Aisha is zich bewust van de historie van haar voorouders, maar details over de slavernij op Curaçao weet ze niet. “Ik weet niet precies in welk jaar de slavernij is begonnen en hoe. Ik heb het verhaal van Tula gehoord waardoor ik nu iets meer weet, maar ik heb bijvoorbeeld geen idee hoeveel slaven er hier waren en wat ze deden. Ik vind het belangrijk dat ik weet waar ik vandaan kom, maar het is verleden voor mij. Ik houd me er niet heel erg mee bezig.”
Verder denken
Ondanks de viering van 150 jaar afschaffing van de slavernij, leeft het gevoel niet bij iedereen op Curaçao. “Het zou altijd moeten leven, niet alleen omdat er nu een ‘viering’ is”, stelt Ieteke Witteveen. Witteveen heeft het culturele verleden van Curaçao onderzocht en beschreven. Ze praatte met mensen, doorzocht de aarde in de Kunuku, schreef boeken erover en was jarenlang directeur van National Archaeological Anthropological Memory Management (NAAM). “Willemstad is gebouwd door slaven, maar dat lees je nergens. Wie anders zou in die tijd zijn handen vuil maken? Weinig mensen denken verder of onderzoeken de geschiedenis echt. De afschaffing van de slavernij is nu 150 jaar geleden, maar ik lees nergens een programma voor deze viering. Het interesseert mensen niet.”
‘Enslaved’
De desinteresse heeft volgens Witteveen te maken met een verkeerde benadering van het slavernijverleden. Deze benadering begint al bij het begrip ‘slaaf’. “Niemand wil zich identificeren met een slaaf, dat is niet interessant en de gedachte wordt verdrongen. Daarom moeten wij het op een andere manier benaderen. De voorouders van Curaçaoënaars waren geen slaven, maar waren tot slaaf gemaakt. In Engelstalige landen leeft deze benadering al veel meer en wordt er gesproken over ‘The Enslaved’. De Afrikanen werden tot een product gemaakt, maar hadden daarvoor een rijke cultuur waarop zij trots waren. Je kunt het al horen aan namen op het eiland als Kiridongo of Coffie. Die komen echt uit Afrika. Door niet meer te praten over slaven, maar over ‘The Enslaved’, wordt dit stukje geschiedenis interessant en iets om trots op te zijn.”
Door: Elisa Koek