Een ruime meerderheid stemde op 18 december tegen de invulling van de band met Nederland – foto: Janita Monna
KRALENDIJK – De referendumcommissie twijfelt aan de waarde van het referendum. Dat blijkt uit het eindverslag van de commissie, dat via de media naar buiten kwam.
Het verslag uit ferme kritiek op zowel de voorbereiding als de uitvoering van het referendum van 18 december. Inwoners van Bonaire stemden toen over de vraag of ze het al dan niet eens waren met de invulling van de directe band met Nederland. Een overtuigende meerderheid stemde ‘nee’.
Maar volgens de referendumcommissie is die uitkomst in ernstige mate beïnvloed door de politiek.
Bemoeienis
Waar de referendumcommissie – zij het laat – was ingesteld om de kiezers objectieve voorlichting te geven, is er ‘sprake geweest van vergaande pogingen tot bemoeienis vanuit het Bestuurscollege en de Eilandsraad met betrekking tot de door de Commissie te geven voorlichting’, aldus het rapport.
Afzonderlijke commissieleden zouden door het Bestuurscollege zijn gevraagd zich niet uit te laten over de gevolgen van het referendum. Ook werd de referendumcommissie verzocht een bulletin uit te brengen waarin de gevolgen van een ‘nee’-stem uiteen werden gezet.
Ook werd, onder meer door het Eilandsraadbesluit, van 14 december gepoogd de ruimte van de referendumcommissie te bepreken. In dat besluit was de ‘uitleg van de JA-optie (…) niet neutraal ten voordele van een NEE-uitslag’.
Verwarring
De verwarring in aanloop tot het referendum werd, zo stelt het rapport, vooral veroorzaakt door ‘vertegenwoordigers van politieke partijen’. Daardoor is niet na te gaan of mensen op basis van juiste informatie een keuze hebben gemaakt. Bindende conclusies kunnen aan de uitslag niet of nauwelijks worden verbonden, aldus de commissie.
Gedeputeerde Clark Abraham, verantwoordelijk voor Koninkrijksrelaties, reageert verbaasd: “Ik las in de krant dat het rapport klaar was. Ik heb het nog niet ontvangen.” Inhoudelijk kan hij dan ook nog niet op de kritiek van de commissie ingaan: “Maar wat ik in de kranten las, kan ik me niet herkennen. Als dat inderdaad is wat de commissie vindt, dan zijn ze ons excuses verschuldigd.” Abraham betreurt de gang van zaken en nodigt de commissieleden uit voor een gesprek.
Ook voorzitter van de referendumcommissie Douwe Boersema was verbaasd dat de inhoud gelekt was. Hij wil verder niet op het rapport ingaan. “De inhoud spreekt voor zich.”
Zelfbeschikkingsreferendum
Elvis Tjin-Asjoe, fractieleider van oppositiepartij MPB, ontving het rapport wel, evenals de andere leden van de Eilandsraad. Hij ziet bevestigd wat zijn partij al vaker naar voren bracht. “Dat de tijd voor de organisatie van het referendum krap was, en dat het, anders dan de politici wilden doen geloven, wel degelijk om een zelfbeschikkingsreferendum ging. De commissie zegt het netjes. Wij zeiden ook: “Ze hebben geprobeerd de boel te manipuleren.”
Door Janita Monna