Osteoarcheologe Darlene Weston en archeoloog Raymindo Dijkhoff – foto: Ariën Rasmijn
ORANJESTAD — Het Nationaal Archeologisch Museum van Aruba is met hulp uit Nederland bezig met het onderzoeken van botresten uit een oude begraafplaats in Santa Cruz. De gevonden botten en artefacten, maar ook de ligging van de begraafplaats, zouden de Arubaanse geschiedenis een nieuwe draai kunnen geven.
Darlene Weston, osteoarcheologe verbonden aan de universiteit van British Columbia onderzoekt resten uit de begraafplaats. De graven dateren uit de periode dat er al contact was tussen de inheemse bevolking van de regio en Europese kolonisten, wat deze begraafplaats een van slechts vijf archeologische ‘contact-sites’ maakt in het Caribisch gebied.
Mestizos
Weston zegt losse tanden te hebben gevonden van indianen, maar ook botten van mensen van een gemengd ras, mestizos. Uitsluitsel kan de Canadese onderzoekster nog niet geven over de afkomst van deze broze resten. Speciaal onderzoek met strontium-isotopen zal moeten uitwijzen welke door voedsel en water ingenomen grondmineralen in de botten aanwezig zijn, waaruit afgeleid kan worden uit welke regio de begraven mensen vandaan kwamen.
Het onderzoek maakt deel uit van het Nexus 1492 project van de Universiteit van Leiden. Dit grootschalige project is erop gericht om het eerste contact van de regio met Europeanen te onderzoeken. In augustus hoopt Weston de definitieve uitkomsten van haar onderzoek te presenteren.
Archeoloog Raymundo Dijkhoff gebruikt het onderzoek van Weston voor het afronden van zijn Ph.D-onderzoek over de begraafplaats in Santa Cruz. Deze blijkt om meerdere reden heel bijzonder te zijn. De eerste opgraving vond plaats in 2001. Drie graven werden toen gevonden. In 2012 vond een tweede – meer uitgebreide – opgraving plaats waaruit 38 stoffelijke resten werden gevonden, slechts vier daarvan met resten van doodskisten eromheen. Vaak waren de armen van de skeletten in bepaalde posities gelegd, wat op mogelijke inheemse rituelen wijst.
Juwelen en munten
“Bij een aantal hebben we ook juwelen gevonden, of waardevolle munten. Dit wijst erop dat er welvaart was in die gemeenschap en de noodzaak om de status van die persoon kenbaar te maken”, zegt Dijkhoff. Het vermoeden is dat er naast de begraafplaats een kapel zou hebben gestaan, die zou dateren voor die van Alto Vista, die sinds jaar en dag te boek staat als de eerste kerk op het eiland.
Wat de begraafplaats nog bijzonderder maakt is dat het ten oosten van de Hooiberg ligt, in een gebied waar mensen officieel niet mochten wonen. Er is voor zover bekend geen enkele documentatie over een gemeenschap, laat staan een begraafplaats die wellicht honderden jaren werd gebruikt, op die plek.
Rassenvermenging
“Voor 1754, toen Aruba voor bewoning werd opengesteld, mocht sowieso niemand hier komen wonen”, vertelt Dijkhof. “Daarvoor waren er slechts kleine groepjes van vijftien à twintig Spanjaarden of Nederlanders. Daarnaast was er een bevolking van 200 tot 300 indianen. Maar de vraag is altijd geweest waar zij liggen begraven. Deze begraafplaats zou een plek kunnen zijn. Dat we resten van mestizos hebben gevonden wijst er ook op dat er veel rassenvermenging plaatsvond en dat hadden wij niet verwacht. De vraag is nu of die indianen en mestizos daadwerkelijk hier vandaan kwamen of van het vasteland. Onderzoek met strontium-isotopen zou het antwoord daarop kunnen geven.”
Door Ariën Rasmijn