Een kleine groep eilandbewoners in gesprek met Glenn Thodé en Luc Verhey van de Evaluatiecommissie – foto: Janita Monna
KRALENDIJK – Twee mannen wachten geduldig op witte stoeltjes, als de leden van de Evaluatiecommissie met een half uurtje vertraging arriveren. In plaats van ieder afzonderlijk hun verhaal te doen, stelt een van de mannen voor er een groepsgesprek van te maken. De stoelen worden in een kringetje gezet en zit er tegen de schemering een kleine, maar gemengde groep eilandbewoners te praten over wat er nu veranderd is sinds 10.10.10.
De Evaluatiecommissie Caribisch Nederland was deze week op Bonaire om verdieping aan te brengen in de onderzoeken naar hoe de staatkundige veranderingen in de praktijk hebben uitgepakt. Glenn Thodé en Luc Verhey hielden vrijdag spreekuur in het buurthuis van Noord-Salinja.
Dollar
“Dit heeft u vast al vaker gehoord”, opent bewoner René Hakkenberg de discussie. “Maar met de invoering van de dollar zijn de oude guldenprijzen in de winkels een op een naar dollars overgezet. Dat is niet gebeurd met de salarissen.” Een andere bewoner vult aan: “Er was geen controle op de prijzen in de winkels.”
“Het inkomen is laag, als je alles betaalt hebt, huur, water, elektriciteit, blijft er maar een héél klein beetje over voor eten”, bevestigt een vrouw. Thodé wil meer weten: “Kun u aangeven hoe het zit met de verhoging van de huurprijzen, en de erfpacht?”
Maar nog voor de discussie losbarst over de taxaties van woningen en hoe mensen die eigenhandig een huis hebben gebouwd, nu de belastingen niet kunnen opbrengen en hun huis uit moeten, vraagt gespreksdeelnemer Erich Perigault Monte: “Maakt iemand eigenlijk aantekeningen? Of praten we hier voor de wind?”
Luc Verhey verzekert hem dat de commissie is gekomen om te luisteren, en dat alles wat gezegd wordt, meegenomen wordt. Thodé pakt er voor de zekerheid een schrift bij.
Werkelijkheid
“Het verschil in belevingswereld is groot”, zegt een van de tolken, die zich ook mengt in het gesprek. “Het beeld dat ontstaat, wordt bepaald door de mensen met wie je praat.” Daar is de commissie zich van bewust. “We proberen het beeld scherper te stellen. Stapje voor stapje dichter bij de werkelijkheid komen. Daarom vragen we door. We willen weten wat maakt dat dingen niet goed gaan, of juist wel”, antwoordt Verhey. “Wat is een direct gevolg van 10-10-10, en wat niet?”
“De gezondheidszorg, die is echt stukken beter”, zegt Hakkenberg stellig, anderen vallen hem bij. Christiaan van Woerden, die met tussenpozen als kinderarts in het ziekenhuis werkt, wijst op de invoering van de hielprik in Caribisch Nederland. “Een succesje. Dat werd aanvankelijk afgehouden, maar na veel praten is die screening bij jonge baby’s op zeldzame, maar goed te behandelen ziektes toch ingevoerd. Ook heeft Bonaire een eigen dialysecentrum gekregen.”
Vooral over de medische uitzendingen is nog veel ontevredenheid, net als over de steeds wisselende artsen. “Maar”, durft een van de gespreksdeelnemers te relativeren, “het probleem is en blijft dat Bonaire een klein eiland is. Als hier morgen alles hetzelfde zou zijn als in Nederland, dan zouden we ook schrikken.”
Eindrapport
Om half acht wordt de discussie beëindigd. Thodé en Verhey moeten naar een volgende afspraak. Hakkenberg had nog veel meer willen zeggen. Perigault Monte vond het gesprek te ‘nauw’ en ‘miste de wijde blik’. Het eindrapport van de Evaluatiecommissie wordt op 10 oktober verwacht.
Door Janita Monna