Juriël in zijn woning – foto: Jamila Baaziz
NIJMEGEN – Voor Antillianen met een beperking is het lastig om hun leven in Nederland op orde te krijgen. Ze zijn afhankelijk van hulp door welzijnswerkers en de gemeente. Als die een steek laten vallen, kan dat voor de Antillianen het begin zijn van een kettingreactie aan ellende.
Juriël uit Curaçao zit serieus in de problemen. Hoewel hij binnenkort een Wajong-uitkering krijgt, dreigt hij zijn huis uit gezet te worden door een huurachterstand. Die is ontstaan omdat de gemeente zijn uitkering heeft stopgezet. De bestuursrechter moet beslissen of dit terecht is.
Huis
De gemeente denkt bovendien dat hij niet echt in dat huis woont en wil hem ook daarom eruit. Maar Juriël is vooral niet vaak thuis omdat hij geen geld had om zijn woning goed in te richten. Daarom zit hij overdag vaak bij vrienden, familie of bij zijn ex.
De gemeente verdenkt hem en zijn ex er intussen van voordeurdeler te zijn en wil beiden korten op hun uitkering. Juriël zegt: “Ze hebben haar onder druk gezet om te tekenen dat ik bij haar woon. Maar ik wil daar helemaal niet wonen. Zij is mijn ex, ik kan niet met haar gaan samenwonen. Ik heb alleen maar contact vanwege ons zoontje.”
Juriël heeft een lichte verstandelijke beperking. Omdat hij de regels niet goed snapt, zit hij nu in de problemen. Zijn advocaat en een welzijnswerker proberen hem uit de neerwaartse spiraal te helpen. De helpende hand die hij eerder inschakelde heeft hem niet voldoende geholpen.
Baan
Hubert is ook zo’n geval. Hij hoopt op een baan in de bouw en een normaal leven, maar geldproblemen hebben hem ingehaald. “Ik heb nauwelijks geld om te eten. Ik heb schulden en de gemeente doet niks om me te helpen. Op afroep heb ik bijna twee jaar vuil werk gedaan: asbest verwijderd en sloopwerkzaamheden verricht. Ondertussen kreeg ik alleen een uitkering. Ze beloofden me een baan, maar die heb ik nooit gekregen.”
Hij heeft weinig hoop dat de gemeente hem vooruit kan helpen. “Als ik problemen heb, geeft de ambtenaar niet thuis. Maar andersom werkt het anders. Als ik niet kom werken, wordt mijn uitkering meteen stopgezet.” Hubert heeft het gevoel dat de gemeente en sommige welzijnswerkers een loopje met hem nemen. “Omdat ik niet alles snap ben ik te misbruiken. Zij kennen alle regels, ik niet.”
Ambtenaar
Daar heeft Marcel van Leeuwen, voormalig ambtenaar in Nijmegen, van weten te profiteren. Meer dan een jaar heeft hij zijn werkzaamheden als reïntegratie ambtenaar gecombineerd met zijn privé werkzaamheden als ambulant begeleider.
Hij was namens de gemeente contactpersoon voor een aantal Antillianen, onder wie Hubert en Juriël. Die twee, maar ook nog anderen, voelden zich slecht geholpen en onder druk gezet om met hem in zee te gaan.
Probleem
“Hij zei dat hij me ging helpen, maar als ik een probleem had was hij onbereikbaar. Hij belde mij alleen om te vragen of ik al in aanmerking kwam voor een persoonsgebonden budget (pgb), want dan wilde hij mij gaan begeleiden”, zegt Juriël. “Als ik niet deed wat hij zei, kortte hij mijn uitkering. Maar als ik hem wat vroeg, hoefde hij niks te doen,” klaagt Hubert.
Met zijn eenmanszaak heeft de ambtenaar een aantal Antillianen geholpen met het aanpakken van bijvoorbeeld schulden of huisvestingsproblemen. Dat werd betaald uit pgb-budgetten die hij namens hen aanvroeg of via andere welzijnswerkers liet aanvragen.
Petten
Afgelopen zomer heeft de gemeente de ambtenaar opgedragen te stoppen met de dubbele begeleiding van Antilliaanse cliënten. Van Leeuwen verbaast zich hierover, omdat de gemeente volgens hem wist van zijn nevenwerkzaamheden: “Na een tijd kreeg ik ineens te horen dat ik dit niet meer mocht doen. Dat er sprake is van belangenverstrengeling. Ik snap wel dat je dan verschillende petten op hebt, maar ik probeer die personen gewoon te helpen.”
De Antillianen vertellen een ander verhaal. Zij spreken slecht Nederlands en begrijpen de brieven en documenten die ze krijgen niet. Volgens hen voelden zij zich min of meer verplicht om met Van Leeuwen in zee te gaan als begeleider bij het oplossen van hun persoonlijke problemen via een pgb-budget. Tegelijkertijd besliste hij als ambtenaar over hun kansen op werk en uitkering.
Zodra het pgb geregeld was vonden ze dat hij te weinig voor ze deed. Juriël: “Waar was hij toen ik mijn huis dreigde kwijt te raken omdat mijn uitkering is stopgezet?
De gemeente Nijmegen heeft de dubbele begeleiding inmiddels aangepakt en het inhuurbeleid voor externe begeleiders aangescherpt. Maar Juriël en Hubert zijn voorlopig nog niet uit de ellende.
door Jamila Baaziz