gouverneur Eugene Holiday – foto: archief Today
HILVERSUM – Het gaat Sint Maarten en Curaçao niet lukken om de gouverneur van de landen buitenspel te zetten bij de screening van ministers. Dat zeggen jurist Ulli d’Oliveira en promovendus koninkrijksrecht Aubrich Bakhuis. “De gouverneur is voor de Nederlandse regering de vooruitgeschoven post om goed bestuur te waarborgen”, aldus D’Oliveira.
De aanwijzing die de Rijksministerraad (RMR) vrijdag aan Sint Maarten gaf om een strengere screening van het nieuwe kabinet te regelen, valt binnen de mogelijkheden die het Statuut van het Koninkrijk en het Reglement van de Gouverneur bieden, zeggen beide deskundigen. De acties van de parlementen van Curaçao en Sint Maarten zijn volgens D’Oliveira ‘ridicuul’. Uiteindelijk moet de Rijksministerraad instemmen met een wetswijziging zoals de Curaçaose Staten wil. Dat gaat niet gebeuren.
Aubrich Bakhuis over de aanwijzing voor Sint Maarten (bijdrage: Jamila Baaziz)
Gert-Jan Segers (ChristenUnie) over aanwijzing voor Sint Maarten (bijdrage: Jamila Baaziz)
Powerplay
Bakhuis noemt het wel ‘rechtstatelijke powerplay’ dat Nederland de gouverneur heeft opgedragen om pas een beslissing te nemen over de nieuwe ministersgroep na een onafhankelijke screening met Nederlandse hulp: “Het is juridisch op het randje van het Statuut wat de regering doet.” D’Oliveira denkt hier anders over. Hij vindt het handelen van de RMR ‘volstrekt legitiem’: “Het is een misverstand dat de gouverneur een tandeloze tijger is.”
Tegelijkertijd constateren beide deskundigen dat Nederland via de aanwijzingen probeert te voorkomen om met ‘de botte bijl’ in te grijpen, via bijvoorbeeld een Algemene Maatregel van Rijksbestuur. Bakhuis: “De regering voelt de hete adem van de Tweede Kamer in zijn nek om de waarborgfunctie toe te passen. Een aanwijzing is dan een mildere vorm voor Nederland om invloed uit te oefenen.”
Pijnlijk
Tweede Kamerlid Gert-Jan Segers (ChristenUnie) heeft begrip voor de beslissing van de RMR om een aanwijzing te geven, maar zegt: “Het is pijnlijk dat we door zo’n besluit tegenover elkaar komen te staan in het Koninkrijk. Toch is het nodig als de integriteit en eerlijkheid in het geding zijn. Dat zijn de hoogste normen en waarden die er zijn. Nederland is daar niet direct de dupe van, maar de bevolking van Sint Maarten wel.”
Oplossingen
Om gezichtsverlies van de Caribische landen in de toekomst te voorkomen, ziet D’Oliveira een oplossing in de suggestie die bestuurskundige Oberon Nauta doet in een juristenblad: “Hij stelt voor om de gouverneur zoveel mogelijk aanwezig te laten zijn bij de ministerraden van de Caribische landen. Formeel is hij daar de voorzitter, maar in de praktijk is hij daar nu zelden bij. Als hij de raad voorzit en er voorstellen komen die in strijd zijn met regels van integriteit, kan de gouverneur in alle beslotenheid ingrijpen. Dat is minder pijnlijk”, aldus D’Oliveira.
Voor Segers bewijzen de actuele ontwikkelingen dat er snel een hof moet komen dat geschillen in het Koninkrijk kan oplossen. “Die weeffout wreekt zich nu. Het is kwalijk dat er voor de landen geen mogelijkheid is om in beroep te gaan tegen beslissingen. Dat moet bij de evaluatie in 2015 echt hersteld worden.”
Bakhuis is benieuwd naar wat er zou gebeuren als de gouverneur een keer besluit om een landsbesluit niet te tekenen en daarmee de beslissing voor te leggen aan de Rijksministerraad. “Daarmee kun je een oordeel van de Raad van State uitlokken over de rechtmatigheid van de besluiten die genomen zijn.”
door Jamila Baaziz