In de kleine zaal van het World Trade Center op Curaçao presenterden mensen met een beperking onlangs niet alleen hun verhaal, maar ook hun realiteit. Tijdens de zesde editie van de beurs en het festival Selebra Abilidat, georganiseerd in het kader van de Internationale Dag van Mensen met een Beperking, geopend door de Verenigde Naties op 3 mei, krijgen bezoekers een directe inkijk in het leven, de uitdagingen én de talenten van mensen met diverse beperkingen. De beurs werd afgelopen week op Curaçao gehouden.
Aan de verschillende stands ervaren bezoekers hoe het is om te leven met bijvoorbeeld beperkte mobiliteit, verminderd zicht of gehoor. Tegelijkertijd tonen deelnemers trots wat zij ondanks – of juist dankzij – hun beperking kunnen creëren: van ambachtelijke producten en kunst tot innovatieve handgemaakte ontwerpen. Het evenement vraagt om een genuanceerder begrip van wat het betekent om te leven met een beperking.
Gerda Osepa, zelf auditief beperkt en bestuurslid van de Curaçaose Stichting Hulp aan Auditief Gehandicapten, benadrukt het belang van educatie en bewustwording. “We zijn hier om mensen te leren en te waarschuwen: zorg goed voor je gehoor. Vaak denken mensen dat ze goed horen, maar dat is niet zo. Als je ook maar even twijfelt, laat het onderzoeken.”
Volgens Osepa communiceren mensen met een auditieve beperking vaak via het gebarentaal-alfabet. Daarom is respectvolle communicatie belangrijk. “Kijk iemand altijd aan wanneer je spreekt. Draai nooit je rug naar hen toe, want zij liplezen. Je weet nooit of iemand gehoorproblemen heeft, en veel mensen schamen zich daarvoor.”
Ze legt ook uit waarom een beurs als Selebra Abilidat essentieel is: “Hier leren mensen hoe het is om met een beperking te leven. Onze capaciteiten zijn groter dan mensen denken. Iedereen kan iets, en het is de moeite waard om je talenten te benutten.”
Creatieve talenten
Volgens Osepa zijn veel mensen met auditieve beperkingen bijzonder goed in handenarbeid, koken, communiceren en het helpen van anderen. Haar grootste wens: “Dat gebarentaal meer gedragen wordt door de gemeenschap.”
Osepa kreeg dertig jaar geleden gehoorproblemen en merkt dat de samenleving nog altijd onvoldoende rekening houdt met auditief beperkte mensen. Bijvoorbeeld door slecht afgestelde geluidssystemen in kerken, theaters en overheidsinstellingen. Ook maakt ze zich zorgen over de vervanging van gehoorapparaten: “Ze worden pas na vier jaar vergoed, maar veel apparaten gaan al veel eerder kapot.”
Leven met visuele beperkingen tastbaar gemaakt
Joyce Plaate, vrijwilliger bij Probista op Curaçao vertelt dat de organisatie mensen met een visuele beperking ondersteunt: mensen die slechtziend zijn, blind zijn, of geleidelijk blind worden.
“Probista is een organisatie die mensen helpt met problemen met het gezichtsvermogen. We leren hen hoe zij kunnen leven met hun beperking. Tijdens Selebra Abilidat laten we bezoekers ervaren hoe het is om je dag te beleven zonder te kunnen zien.” Aan de eerste tafel krijgen bezoekers informatie over Probista en braille. Ze kunnen braillepunten voelen op een machine. Plaate legt uit hoe braille werkt: “Braille is een systeem met zes punten in een rechthoek. De combinatie van de punten vormt letters en
cijfers.”
Aan de tweede tafel kunnen bezoekers met braille-blokjes hun eigen naam maken. Ze krijgen een blinddoek, moeten de brailleletters herkennen en hun naam samenstellen. Daarna volgt een parcours met een witte stok, waarbij deelnemers met afgedekte ogen obstakels moeten vermijden en zelfstandig de weg vinden. Tot slot, staat er een eettafel. Bezoekers moeten – zonder zicht – een stoel vinden, bestek voelen, water inschenken en eten opscheppen. Wie het hele traject doorloopt, krijgt een sticker als symbool voor de ervaring.
“Veel mensen beseffen niet hoe deze groep leeft”
Plaate vertelt dat de gemeenschap lang niet altijd genoeg steun biedt. “Sommige van onze eigen vrijwilligers met een visuele beperking herkennen mij niet omdat ze mij niet kunnen zien. Voor herkenning moet je de stem horen. Mensen realiseren zich dat niet.”
De beurs helpt volgens haar om empathie te vergroten: “Mensen die geen ervaring hebben met visuele beperkingen kunnen zich moeilijk voorstellen hoe het is om te leven zonder zicht. Dit soort confrontaties moeten regelmatig plaatsvinden.” Zij geeft voorbeelden uit het dagelijks leven: “In een huis met iemand die niet ziet, laten kinderen hun schoenen niet rondslingeren. Zulke dingen zijn normaal voor hen, maar voor anderen niet.”
Wanneer iemand zijn zicht verliest
Plaate is duidelijk: “Iedereen zou schrikken als ze ineens slecht gaan zien. Als het geleidelijk gebeurt, hebben mensen tijd om het te verwerken. Maar bij een ongeluk gaat het soms in één dag.”
Probista organiseert bewustwordingsactiviteiten, zoals Dinner in the Dark, waarbij mensen in complete duisternis dineren. “Het maakt mensen bewust hoeveel we op onze zintuigen vertrouwen zonder dat we het merken.”
Ook vertelt ze dat veel mensen met een visuele beperking schaamte of praktische drempels ervaren om de straat op te gaan: “Je kunt geen straat oversteken zonder hulp. Je kunt de bus niet altijd nemen. Dat maakt deelname aan het dagelijks leven moeilijker.”
Fraichel Kleinmoedig: één oog, heel veel talent
Fraichel Kleinmoedig, cliënt van Probista, is blind aan één oog, maar bruist van creativiteit. Hij schildert, doet handenarbeid en fotografeert. Tijdens het interview helpt zijn moeder als vertaalster. Op Selebra Abilidat toont hij schilderijen met bloemen, vogels, zonsondergangen, vissen en cactussen. Daarnaast maakt hij kunstwerken van wasknijpers, een techniek waar hij de laatste maanden dagelijks aan werkt.
Een schilderij kost hem ongeveer een week om te maken. Hij schildert al jaren op canvas, maar vindt handenarbeid tegenwoordig net zo leuk.
Is hij trots?
“Ja.”
Reacties van het publiek?
“Ze vinden het hartstikke knap.”
Zijn moeder heeft een boodschap aan alle ouders: “Als je een kind hebt met een beperking, blijf het stimuleren. Geef veel liefde. Daarmee
groeit een kind ook met liefde op.”
