In de serie Vergeten Helden belichten we mensen van Curaçao die op een betekenisvolle manier hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van het eiland, maar van wie het verhaal vandaag minder zichtbaar is. Vandaag: Angela Altagracia de Lannoy-Willems, het eerste vrouwelijke lid van de Staten van de voormalige Nederlandse Antillen. “Wanneer vrouwen de weg vrijmaken in de politiek, doen ze meer dan alleen plaatsnemen aan tafel, ze veranderen de vorm van die tafel.” Met die woorden eert Statenlid Giselle McWilliam (MAN/PIN) de vrouw die in 1949 geschiedenis schreef. Angela Altagracia de Lannoy-Willems werd het gezicht van een nieuwe tijd, maar ook het doelwit van vernedering en spot. Toch hield ze stand.
Oud-premier van de Nederlandse Antillen Maria Liberia-Peters (PNP) herinnert zich hoe De Lannoy-Willems door tegenstanders werd aangevallen. Tijdens de verkiezingscampagne verschenen spotprenten waarin zij halfnaakt op een ezel werd afgebeeld. Volgens Liberia-Peters probeerden mannen én vrouwen haar zo belachelijk te maken dat ze zou terugdeinzen. Maar De Lannoy-Willems reageerde koel. Toen iemand vroeg of die tekeningen haar raakten, zou ze hebben gezegd dat iedereen naakt wordt geboren. Liberia-Peters ziet het als een teken van haar kracht. Ze liet zich niet breken.
Een vrouw in een wereld zonder vrouwenstem
Tot 1949 hadden vrouwen niet het recht om te stemmen. Ze waren volgens de wet handelingsonbekwaam en mochten geen eigen bankrekening openen of een contract tekenen. In die wereld besloot De Lannoy-Willems toch de politiek in te gaan. Ze kwam op de kandidatenlijst van de Nationale Volkspartij. Haar man speelde daarbij een belangrijke rol, vertelt Liberia-Peters. Hij stimuleerde haar om door te zetten, in een tijd waarin dat nauwelijks denkbaar was. Zijn steun gaf haar de ruimte om deze stap te zetten.
De woensdagdames en de eerste verkiezingen
Binnen de Nationale Volkspartij ontstond een groep vrouwen die elke woensdag samenkwam om meer te leren over politiek en het nieuwe kiesrecht. Zij werden bekend als de woensdagdames en trokken door de wijken om andere vrouwen te informeren dat zij voor het eerst mochten stemmen en hoe dat werkte. Hun inzet zorgde ervoor dat veel vrouwen zich betrokken voelden bij de Nationale Volkspartij en daadwerkelijk gingen stemmen. Bij de verkiezingen van 1949 behaalde de partij genoeg stemmen om De Lannoy-Willems via de lijst in de Staten te brengen. Daarmee werd zij de eerste vrouw die ooit in het parlement plaatsnam.
Eenzaam en moedig
Haar verkiezing betekende niet dat vrouwen meteen welkom waren in de politiek. De Lannoy-Willems kreeg te maken met pesterijen, kritiek en weerstand. “Ze werd getreiterd, door mannen én vrouwen,” zegt McWilliam. “Maar ze bleef staan. Door haar moed konden jonge vrouwen later met zelfvertrouwen hun stem laten horen.” Het duurde decennia voordat er meer vrouwen in de Staten kwamen. Pas in de jaren tachtig zaten er meer vrouwelijke politici tegelijk in het parlement. Liberia-Peters benadrukt dat de basis daarvoor al in 1949 werd gelegd.
Een naam die zichtbaarder mag zijn
Sinds 2019 hangt de foto van De Lannoy-Willems in de Statenzaal, op initiatief van McWilliam. Toch kennen veel mensen haar verhaal niet. Volgens McWilliam is dat precies waarom haar werk zo belangrijk blijft. “Het is niet genoeg om aan tafel te zitten. We moeten ook durven plaatsnemen aan het hoofd van de tafel,” zegt ze. Deze gedachte, die zij aanhaalt van Nancy Pelosi, past volgens haar volledig bij wat De Lannoy-Willems destijds deed. “Zij opende deuren die voor vrouwen nog gesloten waren.”
De vrouw die de tafel veranderde
Meer dan 75 jaar later is de boodschap van De Lannoy-Willems nog steeds actueel. Zij bewees dat een vrouw, zelfs onder de strengste beperkingen, een politieke beweging kon starten door simpelweg haar plek op te eisen.
In Vergeten Helden brengen we verhalen van Curaçaoënaars die niet vergeten mogen worden. Het verhaal van Angela de Lannoy-Willems vertelt hoe één vrouw met moed en doorzettingsvermogen de weg vrijmaakte voor generaties na haar.
