Het duurt nog bijna een half jaar, maar op Bonaire wordt nu al stevig gediscussieerd over de organisatie van de Dia di Rincon, die jaarlijks op 30 april wordt gevierd. Dit jaar heeft de organisatie besloten de folkloristische parade van het culturele hoogtepunt van het eiland een dag eerder te houden. Deze aanpassing viel niet overal in goede aarde.
Volgens de organisatie, de Komishon Herensia Kultural Rincon, is het beter om de optochten over twee dagen te spreiden. Door de veelheid aan optochten op één dag komen andere traditionele onderdelen van de viering van Dia di Rincon in het gedrang, zo stelt de commissie. Bovendien legt dit een groot beslag op de beschikbare muziekgroepen die niet overal tegelijkertijd kunnen zijn. Ook geeft de organisatie aan dat er zorgen zijn over de veiligheid, nu Dia di Rincon, en specifiek ook de folkloristische optocht, zo enorm veel mensen op de been brengt. De meeste incidenten vinden tijdens en na deze optocht plaats.
Dit plan zorgt voor verdeeldheid op Bonaire en vooral in Rincon zelf. Verschillende groepen hebben al aangegeven niet op 29 april mee te willen lopen in de parade. In een uitgebreide verklaring roept een aantal inwoners van Rincon op om geen negatieve toon te zetten rond de organisatie van de viering, maar tegelijkertijd ook om de oorspronkelijke betekenis van de dag te beschermen. De schrijvers van de verklaring willen de intentie van Francisco ‘Broertje’ Janga, de grondlegger van Dia di Rincon, in ere te houden. ‘Hij was een man met een duidelijke passie: om onze cultuur, identiteit en gemeenschap levend te houden,’ aldus de Rinconero’s.
Cultuur vieren
‘De wereld is modern geworden en tijden veranderen, maar we moeten niet vergeten wie wij zijn. Wij zijn Rincon, de plaats waar de cultuur van Bonaire is ontstaan. En de Dia di Rincon is het hart dat elk jaar ons verhaal vertelt. Deze dag is geen gewone feestdag. Dia di Rincon is een eerbetoon aan onze voorouders, aan hun strijd, hun trots en hun levenswijze. Het is de dag waarop wij onze cultuur doorgeven aan onze kinderen, niet alleen met woorden, maar met actie, zang, muziek, kunst en saamhorigheid.’ Dia di Rincon wordt dan ook gezien als een van de grootste vieringen en uitingen van de traditionele Bonairiaanse cultuur.
Emma Louise Pratt van de cultureel-historische stichting FuHiKuBo begrijpt dat veranderingen aan de feestdag gevoelig liggen, met name voor de oudere generatie. “Zij waren erbij toen het voor het eerst op deze manier gevierd werd, in 1989.” Pratt legt uit dat 30 april op Bonaire toen al een vrije dag was, omdat het Koninginnedag was. Maar Koninginnedag had eigenlijk weinig betekenis voor Bonaire. “Janga heeft ervoor gezorgd dat die dag werd ingeruild voor Dia di Rincon, met als doel om de Bonairiaanse cultuur een eigen plek te geven en die te vieren.”
“Soort festival”
In de loop der jaren is de viering volgens haar veranderd. “Het heeft steeds meer het karakter gekregen dat je al op de andere eilanden ziet: grote parades, veel eten en drinken uit allerlei landen,” vertelt ze. “Het is meer een soort festival geworden dan een viering die zich richt op de Bonairiaanse cultuur. Ik hoor van veel mensen dat ze dat jammer vinden.”
De viering van Dia di Rincon wordt elk jaar een beetje groter en uitbundiger. “Sommige mensen vinden dat mooi, maar anderen vinden dat het te ver gaat,” zegt Pratt. Vooral in aanloop naar 2027 laait de discussie op. Dan bestaat Rincon, het oudste dorp van de voormalige Nederlandse Antillen, 500 jaar. “Sommige mensen willen dat enorm groots aanpakken, maar er zijn er ook die juist vinden dat het dichtbij zichzelf moet blijven. Wat je nu ziet op Dia di Rincon, is een mengeling van allerlei culturen. Dat past op zich ook bij de Bonairiaanse cultuur,” vervolgt ze, “maar doe dat dan op Dia di Boneiru (een officiële feestdag op 6 september die ook steeds uitgebreider wordt gevierd, red.). Op Dia di Rincon hoort Bonairiaans eten en Bonairiaanse traditie centraal te staan. Geen poffertjes of arepa’s, maar gewoon eten van hier.”
