Voor veel Bonairianen is bewegen niet vanzelfsprekend. Ongeveer 60 procent van de Bonairianen heeft te maken met overgewicht of andere gezondheidsproblemen. Die kunnen vaak voorkomen worden door meer te bewegen. Maar niet iedereen voelt zich thuis in een sportschool of heeft de middelen om sportlessen te volgen. Fysiotherapeut Natalie Dijkgraaf (52) en technisch oogkundig assistent Undine Nahorst (55) willen daar verandering in brengen. Met het tv-programma Boneiru Salú brengen ze laagdrempelige bewegingsoefeningen rechtstreeks naar de huiskamer van de Bonairianen.
Het idee voor Boneiru Salú ontstaat bij Natalie Dijkgraaf, die sinds drie jaar werkzaam is als fysiotherapeut op Bonaire. Ook begeleidt ze sinds kort ouderen bij verpleeghuis Kas di Kuido. Beweging is altijd onderdeel van haar leven geweest. Als klein meisje deed ze aan ballet, later werd het aerobics, zumba, salsa, bachata en ga zo maar door. In haar werk merkt ze dat beweging voor veel mensen op Bonaire niet zo vanzelfsprekend is. Terwijl: “Beweging is vooruitgang, rust roest. Niet alleen je fysieke gezondheid gaat erop vooruit, maar ook je mentale.”
Iedereen kan bewegen
Dijkgraaf hoort vaak van patiënten dat ze graag willen trainen, maar niet in de sportschool. Bij Kas di Kuido merkt ze hoe blij de ouderen worden als ze wat oefeningen met ze doet. “Iedereen kan bewegen. Lig je op bed? Dan beweeg je alleen je armen!” Dan denkt Dijkgraaf: “Hoe leuk zou het zijn als we een programma ontwikkelen dat mensen van alle leeftijden thuis kunnen doen, gewoon vanuit huis?” Ze gaat meteen op zoek naar iemand om het plan mee uit te voeren. “Ik zocht iemand van hier die de taal goed spreekt en de energie heeft om dit samen met mij op te pakken,” vertelt ze. “Ik vind verbinding tussen de verschillende culturen op het eiland heel belangrijk.”
In vorm blijven
Zo komt ze terecht bij Undine Nahorst, een kennis uit de Latin danswereld op Bonaire. Nahorst komt oorspronkelijk uit Curaçao, maar woont al bijna twintig jaar op Bonaire. Ze werkt als technisch oogkundig assistent (TOA) bij Fundashon Mariadal en in haar vrije tijd geeft ze danslessen en zumbalessen. Voor Nahorst is beweging ook ontzettend belangrijk. “Dit grijze haar heb ik niet alleen door wijsheid, maar ook door mijn leeftijd,” lacht ze. “Als 50-plussers merken wij toch dat ons lichaam verandert en we niet meer alles kunnen wat we vroeger konden. Ik merk dat ik beweging niet alleen leuk vind, maar ook nodig heb. Bovendien is het fijn om het effect op je lichaam te zien, te merken dat je in vorm bent en op een leuke manier aan je conditie te werken.”
Het programma
Samen nemen ze contact op met de televisieomroep Nos Bonaire, die enthousiast is over hun plan. Inmiddels is hun programma Boneiru Salú drie keer per week te zien op televisie. Op maandag, woensdag en vrijdag verzorgen Dijkgraaf en Nahorst een sportles van ongeveer een kwartier, die ook na afloop terug te kijken is via YouTube. De afleveringen zijn in het Nederlands en Papiaments en afgestemd op de lokale cultuur. Ze hanteren een los concept met Caribische muziek en veel dans. De workout is opgedeeld in blokken: eerst een warming-up, dan cardio, vervolgens focussen ze op het bovenlichaam, armen of benen, om vervolgens af te sluiten met een cooling down.
Bij elke aflevering zit één van de twee op een stoel, om te laten zien hoe je de workout ook zittend kunt meedoen, voor mensen die slecht ter been zijn. “Soms focussen we op specifieke klachten, bijvoorbeeld de veel voorkomende rugklachten, knieklachten of nek- en schouderklachten,” vertelt Dijkgraaf. “Af en toe gebruiken we gewichten bij de workout, maar we stellen altijd een alternatief voor: blikken bonen, flesjes water, dingen die je in huis hebt.”
Je zou de workout zelfs vanuit bed kunnen doen, rekening houdend met mensen die bedlegerig zijn of in het ziekenhuis liggen. “Als je daar ligt, kun je toch niet veel anders doen!” Inmiddels is er ook al een aflevering opgenomen in het verzorgingshuis Kas di Kuido, samen met de bewoners. “Ze vonden het geweldig,” vertelt Dijkgraaf. “Zij deden beter mee bij dit dan in de individuele therapie!”
Je kunt de workout van Boneiru Salú ook zittend meedoen. Foto Youtube
Drempel
Het doel van Boneiru Salú is zo veel mogelijk mensen in beweging brengen en bewust te maken van een gezonde leefstijl. “Vooral lokale mensen, voor wie de drempel misschien toch wat hoger ligt,” aldus Nahorst. “Als je hen na afloop vraagt of ze mee hebben gedaan, gaan ze een beetje lachen en zie je de schaamte. Mensen uit deze cultuur zijn niet gewend te sporten. Ze zeggen vaak ‘ik loop toch’, waarmee ze het loopje van de bank naar het toilet bedoelen. Maar daar gaat je hartslag niet van omhoog.”
Met Boneiru Salú proberen Dijkgraaf en Nahorst de drempel zo laag mogelijk te maken. “Thuis is een veilige omgeving, niemand ziet je. Je kunt op je eigen tijd meedoen, terwijl de aardappelen op het vuur staan, eventueel de airco aanzetten. Je kunt ook stiekem even pauzeren tussendoor.”
De slogan van Boneiru Salú is bewust gekozen: ‘Neem je gezondheid in eigen hand’. Je hebt je gezondheid niet altijd in eigen hand, daar is Dijkgraaf zich van bewust. “Maar je eigen gezondheid is wel jouw verantwoordelijkheid,” vindt ze. Het logo van Boneiru Salú bestaat uit een witte en een bruine hand met een hart erin. Dit staat voor verbinding met elkaar en met je eigen gezondheid. “Beweging werkt verbindend. Als je staat te dansen in de voortuin, komt de buurman wel even kijken,” vertelt Dijkgraaf lachend. “Bij Kas di Kuido dans ik ook vaak met de ouderen. Het is bijzonder om te zien: sommigen kunnen niet meer lopen, maar iedereen kan dansen!”
Toekomst
Vooralsnog doen de twee het geheel vrijwillig, maar ze hopen dat er binnenkort een potje vrijkomt, zodat ze er iets tegenover kunnen zetten voor iedereen die zich inzet voor het project. Als ze echt groots dromen, hopen ze dat hun programma binnenkort ook op de andere eilanden te zien zal zijn. “Ik wil graag het hele Caribisch gebied in beweging zetten,” vertelt Dijkgraaf.
“Niet alleen met beweging, maar ook met voeding, en vooral met veel plezier. Hoe jonger je begint, hoe beter. Ik zie hoe kinderen hier zakken met snoep en flesjes Rica krijgen uitgedeeld. Dat kan veel gezonder.” Wel merken ze dat bewegen beter aanslaat dan gezond eten. “Bewegen is leuk, maar diëten hebben mensen vaak geen zin in. Bovendien wordt obesitas hier lang niet altijd als probleem gezien,” merkt Dijkgraaf. “In onze cultuur is iets boller helemaal oké,” vult Nahorst aan. Maar: een gezonde leefstijl maakt dat je beter oud wordt, ziet Dijkgraaf in haar werk. “Mensen die gezond leven en blijven bewegen kunnen langer doen wat ze leuk vinden en hebben minder last van pijntjes.”
Betrokkenheid
Om hun programma te verbeteren en te verbreden, horen Dijkgraaf en Nahorst graag wat mensen thuis willen zien. “De kijkers mogen altijd reageren, bijvoorbeeld door een reactie te plaatsen op de YouTube video. Wat spreekt aan? Wat kan beter? Welke specifieke klachten willen ze graag voorbij zien komen? Betrokkenheid is fijn, we doen het voor hen, niet voor onszelf!” Bovendien hebben ze bij het geven van de sportlessen meestal geen publiek, alleen de camera’s. “Daarom is het leuk om van mensen te horen als ze gekeken hebben, dan zie je voor wie je het doet en daar krijgen we veel energie van.”
