Het is een ochtend vol herkenning op de website van het Nationaal Archief Curaçao. Daar klinkt het zachte zingen van kinderstemmen: oude Curaçaose kinderliedjes, ooit gezongen op schoolpleinen, in huiskamers en tijdens feestdagen. Liedjes die vaak generaties lang mondeling zijn doorgegeven.
“Deze liederen laten zien welke waarden en normen belangrijk waren in een bepaalde tijd,” zegt dr. Rose Mary Allen, cultureel antropoloog en verbonden aan de Universiteit van Curaçao, deed het onderzoek naar de kinderliederen in samenwerking met het Nationaal Archief. “Wat vonden mensen goed en noodzakelijk om door te geven aan hun kinderen? En hoe ging de samenleving eigenlijk met kinderen om?”
Liedjes als venster op het verleden
Allen houdt zich al haar hele carrière bezig met orale geschiedenis. Tijdens een erfgoedproject kreeg ze de kans om ook kinderliederen te onderzoeken. “Er was wat budget over, en ik dacht meteen: dit onderwerp verdient aandacht. Op Curaçao was er nog nauwelijks onderzoek naar gedaan, terwijl het juist zoveel vertelt over onze cultuur.”
De verzamelde liedjes zijn heel divers. Sommige zijn gemaakt door leerkrachten, andere door ouders of zelfs door kinderen zelf. “Je ziet thema’s als verbondenheid met de natuur, het belang van naar school gaan, maar ook dat kinderen een soort sociale voorziening waren voor hun ouders. Als jij goed je best deed op school, dan kon je later ook bijdragen aan het gezin. Dat idee klinkt terug in de teksten.”
Tijdens de lancering van de website Kinderliederen op 27 november 2022 brachten de twee studenten van destijds, Radhaymis Mendoza Guzman i Nethiën Eusenia enkele Papiamentse kinderliederen ten gehore. Op de foto, Radhaymis Mendoza Guzman, Nethiën Eusenia (beiden inmiddels afgestudeerd), Max Scrwinanek (directeur Nationaal Archief) en Rose Mary Allen. Foto Archief Rose Mary Allen
Verhalen uit de slavernijtijd
Niet alle kinderliedjes zijn onschuldig. Sommige verwijzen naar pijnlijke periodes in de geschiedenis. “Er zijn liedjes die teruggaan naar de slavernij,” vertelt Allen. “Die werden gebruikt in situaties waarin tot slaafgemaakte mensen in het fort werden bewaakt. Het laat zien dat kinderliedjes niet alleen speels zijn, maar ook sporen dragen van de sociale en politieke omstandigheden waarin die ontstonden.”
Van schoolkoortjes tot televisie
De collectie laat ook zien hoe kinderliedjes zich ontwikkelden. Waar die eerst vooral mondeling werden doorgegeven, kwamen er later boekjes, schooloperettes en radio- en televisieprogramma’s. “Kinderkoren waren erg belangrijk,” zegt Allen. “Veel bekende zangers zijn ooit in zo’n koor begonnen.” En ook componisten droegen hun steentje bij. Zo schreven Rudolf (‘Dodo’) Palm en Jacobo (‘Coco’) Palm liedjes voor kinderen die nu op de website zijn terug te vinden. “Het laat zien dat dit erfgoed nog steeds in beweging is.”
Nostalgie én levend archief
Op de website van het Nationaal Archief Curaçao zijn de liederen niet alleen te lezen, maar ook te beluisteren. Voor velen roept dat nostalgie op. “Ik heb gezien hoe ouderen met dementie geraakt werden door het samen zingen van deze liedjes,” vertelt Allen. “Dat maakt de waarde ervan nog groter.”
Het digitale archief is volgens haar geen afgesloten project, maar een levend geheel. “Er kan altijd iets nieuws worden toegevoegd. Het is de bedoeling dat dit blijft groeien, zodat toekomstige generaties toegang hebben tot deze muzikale erfenis.”
Beluister de liedjes zelf via de website van het Nationaal Archief Curaçao: https://www.nationaalarchief.cw/curacaose-kinderliederen
