Toen de zesjarige Akyshaina ‘Kysha’ Acasio in het vliegtuig naar Curaçao stapte, had ze geen idee waarom. Alles wat ze kende, moest ze opeens achterlaten. “Ik dacht dat het allemaal mijn moeders schuld was. Dat zíj ervoor had gezorgd dat we ineens weg moesten uit Nederland.” Kysha is nu 21. Pas de laatste jaren begint ze te begrijpen wat haar moeder destijds doormaakte: als alleenstaande moeder onterecht aangemerkt als fraudeur in de Toeslagenaffaire, en opgejaagd door schulden. “Ze vertelde me nooit wat er echt aan de hand was. Ik dacht gewoon dat ze verkeerde keuzes had gemaakt.”
‘Waarom ben ik hier?‘
Het is een warme dag op Curaçao als Kysha terugblikt op haar jeugd. Ze praat helder, soms met een glimlach, maar de pijn schemert door haar woorden. “In Nederland had ik een fijn leven. Ik zat op ballet, had leuke vriendjes en een juf die ik geweldig vond. En ineens was alles weg.” In eerste instantie dacht ze dat het om een tijdelijke vakantie ging. “We waren eerder voor langere tijd naar Curaçao geweest. Mijn moeder moest toen stagelopen. Dus ik dacht: we komen vast weer terug. Ik wilde geen vrienden maken. Iedereen noemde me ‘makamba pretu’ (‘zwarte Nederlander’). Ik voelde me alleen, raar en ongewenst.” Pas later kwam het besef dat ze helemaal niet meer terug zouden gaan.
Armoede en schaamte
De eerste periode op het eiland was zwaar. Er was nauwelijks geld. “Ik smeekte mijn moeder om met mij naar de McDonald’s te gaan. Alleen om de geur op te snuiven, want eten konden we niet betalen.” Haar moeder probeerde van alles om werk te vinden, maar het lukte niet. “Ze raakte in een depressie. Ik zag haar langzaam afglijden.” Uiteindelijk begon ze samen met haar oma een klein verkoopstalletje met ‘li’ (bevroren sapjes) om iets bij te verdienen. Dat zou later de basis leggen voor Kysha’s interesse in het ondernemerschap. Toch bleef Kysha lange tijd boos op haar moeder. “Ik snapte het gewoon niet. Ik dacht: waarom heb je dit gedaan? Waarom heb je mij hierheen gebracht?”
Een moeilijke start op school
Op haar nieuwe school op Curaçao voelde Kysha zich lang niet op haar plek. Ze sprak geen Papiaments en liep vast in de lessen. “Ik begreep de taal nog niet en kon ineens helemaal niet meer meekomen.” Pas later werd duidelijk dat Kysha dyslexie had – iets wat op school in Curaçao niet meteen werd herkend. Ze vraagt zich af hoe het was gegaan als ze in Nederland was gebleven. “Misschien hadden ze daar gezien wat er met mij aan de hand was. Misschien had ik dan geen achterstand gehad.”
Kysha en haar oma. Foto Archief: Akyshaina ‘Kysha’ Acasio
‘Misschien was alles anders gelopen als we waren gebleven’
Pas jaren later, toen ze zelf een film over de Toeslagenaffaire zag, vielen er puzzelstukjes op hun plek. “Ik herkende zoveel. De stress, de paniek. Mijn moeder was op. Op een dag is ze gewoon vertrokken, met mij. Zonder plan, alleen angst.” Hoewel haar moeder haar nooit exact vertelde wat er was gebeurd, weet Kysha nu dat ze door de Nederlandse Belastingdienst als fraudeur werd bestempeld. “Ze kreeg brieven, moest terugbetalen. Alles stortte in.” Ze vraagt zich nog vaak af hoe haar leven eruit had gezien als ze in Nederland waren gebleven. “Misschien had ík meer kansen gehad.”
‘Ik wil gewoon een normaal leven’
Inmiddels staat Kysha sterker in het leven. Ze rondde haar mbo af en begint binnenkort aan de hbo-opleiding International Business Management aan de University of Curaçao. “Ik wil een eigen zaak starten. Misschien wel meerdere, wie weet. Het verleden heeft me gevormd, maar ik wil vooruit.”
Toch draagt ze de gevolgen van die periode nog elke dag met zich mee. De plotselinge verhuizing, de armoede waarin ze terechtkwam, de depressie van haar moeder en de moeilijke jaren op school: het zijn allemaal ervaringen die hun sporen hebben nagelaten. “Ik weet dat ik dat nog moet verwerken.” Wat haar zou helpen, zegt ze, is contact met anderen die hetzelfde hebben meegemaakt. “Ik zou graag jongeren van mijn leeftijd ontmoeten die net als ik als kind zijn meegetrokken in deze affaire. Gewoon, om te praten, om te delen wat we hebben meegemaakt – misschien met begeleiding, zodat we kunnen leren het een plek te geven. Ik heb dat eigenlijk altijd al gewild.”
Reactie Herstel Toeslagen
Een woordvoerder van Dienst Toeslagen laat weten dat er bij het herstel van de toeslagenaffaire ook aandacht is voor de kinderen van gedupeerden: “Bij het herstel van de problemen met de kinderopvangtoeslag gaat het vaak over ouders. Maar ook kinderen en jongeren zijn geraakt. Speciaal voor hen is de kindregeling gemaakt, bedoeld als steun in de rug. Die bestaat uit een geldbedrag, brede ondersteuning en bijvoorbeeld hulp voor persoonlijke ontwikkeling.”
Volgens de dienst kunnen jongeren met hun gemeente bespreken welke hulp passend is, bijvoorbeeld bij onderwijs of mentale gezondheid. Voor kinderen buiten Europees Nederland, zoals op Curaçao, wordt ondersteuning meegenomen in het plan van aanpak van de ouder. Er bestaan op dit moment nog geen lotgenotengroepen speciaal voor jongeren, aldus de woordvoerder. “Er zijn wel lotgenotengroepen voor ouders, nog niet voor jongeren (voor zover wij nu weten).”
