Wat tien jaar geleden begon met blind dates in haar achtertuin, groeide – sinds de oprichting van Fundashon EQ in 2015 – uit tot grote Pride-evenementen op Bonaire. Dit jaar is de derde editie, en oprichter Judith Brekelmans is er trots op. “Dat zou anders nooit gebeurd zijn,” zegt ze. “Maar we hebben nog een lange weg te gaan.” De weg er naartoe was niet altijd even gemakkelijk. “Er zijn bakstenen in mijn tuin gegooid, banden lek gestoken en ik kreeg nare berichten. Toch gaan we door”, vertelt Brekelmans.
Ze heeft een Curaçaose vader en een Nederlandse moeder en groeide op in een Zuid-Hollands dorp. Later studeerde ze in Amsterdam. Brekelmans identificeert zichzelf als queer. Als iemand die van de eilanden komt, maar lang in Nederland heeft gewoond, kan ze zich makkelijker uitspreken voor mensen die dat zelf (nog) niet durven door familie, werk of de kerk. “Ik denk dat ‘import’ het hier gemakkelijker heeft”, zegt Brekelmans. “Juist omdat ze als ‘anders’ worden gezien door de Bonairiaan. Die kan dan makkelijk zeggen: het is wel oké, want jij bent niet één van ons.”
Weerstand en schijnacceptatie
Hoewel de samenleving lijkt te veranderen, is er nog veel verborgen weerstand. “Sommige kerken zeggen dat je welkom bent, maar verwachten dat je je geaardheid in de kast stopt”, zegt Brekelmans.
“Wij horen verhalen van mensen die uit de kerk zijn gezet of zelfs een ‘geestenbanning’ moesten ondergaan. Of ouders die in therapie moeten, omdat hun zoon homo is. Dat gebeurt echt allemaal nog hier.”
Ze merkt dat genderdiversiteit binnen het bedrijfsleven ook nog lang niet vanzelfsprekend is. “Bij sollicitaties hoor je soms letterlijk: ‘Hij is homo, moeten we dat wel willen?’ Of: ‘Wij nemen geen omgebouwde in dienst.’”
Ook op de werkvloer zelf is er nog sprake van openlijke discriminatie. Scheldwoorden als ‘mariku’ (homo) worden genormaliseerd. “En als je dat aankaart, zeggen mensen: ‘Dat is gewoon onze taal. Maar taal kan veranderen als we leren wat pijnlijk is. Jaren geleden was het ook prima om het woord ‘neger’ te gebruiken. Daarom blijven we het gesprek aangaan.”
Acceptatie lijkt vaak voorwaardelijk. Brekelmans hoort vaak dat er ‘vroeger geen probleem was met homo’s’, zolang ze zich maar niet ‘te opvallend’ gedragen. “Dat is net als zeggen dat een vrouw in een kort rokje om problemen vraagt.”
Daarnaast is er nog veel onbegrip en seksuele stereotypering. “We krijgen absurde vragen over hoe we het ‘doen in de slaapkamer’. Terwijl het gaat over liefde, zorg, en samen zijn — en toevallig is dat met iemand van hetzelfde geslacht.”
Onveilige thuissituaties en stille vlucht
Hoewel Brekelmans ziet dat steeds meer jongeren zich op school vrijer voelen om uit te komen voor hun geaardheid, bijvoorbeeld door hand in hand te lopen, blijft de thuissituatie vaak onveilig. “We weten dat jonge kinderen in elkaar worden geslagen op het moment dat ze uit de kast komen. En tot drie jaar geleden hoorden we zelfs verhalen van jongens die door hun vader werden verkracht ‘om te voelen hoe het is’. Hele schrijnende, trieste verhalen, want waar ga je dan naartoe? Durf je dat te vertellen?”
Hoewel Brekelmans hier momenteel geen signalen meer van krijgt, durft ze niet met zekerheid te zeggen dat het ook echt niet meer voorkomt. “Er is sowieso sprake van huiselijk geweld. We kunnen niet uitsluiten dat een deel hier ook iets mee te maken heeft.”
Sommigen jongeren vluchten naar Nederland onder het mom van studie, simpelweg omdat ze daar wél zichzelf kunnen zijn. “Terwijl we dan eigenlijk wel weten dat het niet echt studenten zijn. Je vleugels uitslaan is in principe prima, maar dit is echt vluchten”, stelt Brekelmans.
“Het is niet voor niets dat het aantal zelfmoordgedachten onder LHBTIQ+ -jongeren hoger is dan bij heteroseksuele jongeren. Als we dit allemaal weten, dan moet er echt iets veranderen.”
Bijna de helft van de Nederlandse lesbische, homo- en biseksuele volwassenen en jongeren heeft suïcidale gedachten – ruim vijf keer vaker dan gemiddeld, blijkt uit onderzoek van Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Over andere personen die vallen onder de LHBTIQ+-gemeenschap (bijvoorbeeld: non-binair) is op dit moment niet voldoende onderzoek beschikbaar.
Onderwijs zet stappen, maar worstelt nog met inclusie
Basisscholen zetten voorzichtige stappen, met programma’s over ‘jezelf zijn’. Maar op middelbare scholen blijft inclusie vaak beperkt tot één dag, zoals Paarse Vrijdag. “Dat werkt niet als het niet ingebed is in het hele schooljaar,” zegt Brekelmans.
Tegelijkertijd zien ze dat sommige leraren de lesstof bewust overslaan of leerlingen toestaan uit de klas te lopen vanwege religieuze overtuigingen. “Dat is kwalijk,” zegt Brekelmans. “Diversiteit hoort er gewoon bij.”
Lessen op school over diversiteit vanuit EQ werden twee jaar geleden voortijdig gestopt na klachten van ouders. “Dat was echt een dieptepunt.”
Op school gebeuren ook nog regelmatig incidenten die laten zien dat er nog geen acceptatie is. Zo mocht een student de klas niet in, omdat hij nagellak droeg. Een ander incident betrof een leerlinge die op meisjes valt. De school zei tegen haar moeder: “Ach, maak je niet druk, dat is een fase.”
Hoewel scholen verplicht zijn iets te doen met diversiteit, ontbreekt vaak de praktische invulling. EQ wil blijven ondersteunen, maar scholen moeten ook zelf stappen zetten. “We kloppen binnenkort weer op de deur. Nieuw schooljaar, nieuwe kansen.”
Rolmodellen & zichtbaarheid
Lokale rolmodellen zijn schaars. “Zeg gewoon: ‘Ik ben CEO én homo’, zichtbaarheid werkt. Maar op Bonaire heerst nog te vaak het idee: het is prima, als je je maar gedraagt zoals ‘iedereen’. Daardoor houden velen zich gedeisd, bewust of onbewust”, zegt Brekelmans.
Toch zijn er positieve verhalen, zoals een transpersoon die door haar werkgever volledig wordt gesteund tijdens haar transitie: “Het bedrijf heeft het werk aangepast, zodat ze overdag therapie kan volgen. Zo hoort het.”
Tegelijkertijd ontvluchten transmensen uit de Verenigde Staten zelfs hun land en zoeken veiligheid op Bonaire. “We hebben er hier al drie. Dat zegt genoeg.”
Overheid moet helpen
Die groeiende groep vraagt ook iets van de overheid. Denk aan toegang tot zorg en correcte ID-documenten. “Een transvrouw kreeg wél een nieuwe ID, maar daar staat nog steeds het foute geslacht op.”
Ook ontbreekt een website over seksualiteit, gender en geaardheid, zegt Brekelmans. “Kijk naar Saba Love of de website van Curaçao – alles staat daar. Dat is fantastisch.”
Pijnlijke incidenten
Op 11 januari werd een EQ-evenement verstoord door acht conservatieve christelijke kerken die opriepen tot ‘bevrijding van homo’s en lesbiennes’— een herhaling van eenzelfde actie in 2017. “Een dieptepunt. Het bevestigt dat acceptatie nog ver weg is.”
En het voelde extra pijnlijk toen een van die kerken werd uitgenodigd om op de 4 mei-herdenking te spreken over ‘vrijheid voor iedereen’: “Een klap in het gezicht.”
De Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR), Rabin Baldewsingh, organiseerde samen met EQ een bijeenkomst om het gesprek aan te gaan. Hoewel veel partijen waren uitgenodigd, bleef een groot deel — waaronder de politie en de katholieke kerk — weg. “Gelukkig liet de Protestantse Kerk weten dat de bijeenkomst hen aan het denken had gezet. Ze gaven eerlijk toe dat ze nooit hadden stilgestaan bij hoe ze zouden reageren op een verzoek van een queer stel om hun huwelijk te zegenen. Dat gaf hoop.”
Waar zijn we over 10 jaar?
Brekelmans droomt van een eiland waar elke winkel op de Kaya Grandi een regenboogvlag hangt tijdens Pride. “En mijn ultieme droom? Dat het Bestuurscollege meedoet. Inclusie begint bij zichtbaarheid – en echte steun. De LHBTIQ+-gemeenschap valt onder álle andere urgente thema’s – armoede, onderwijs, vrouwenrechten – maar wordt zelden expliciet meegenomen in beleid.”
Pride Bonaire vindt plaats van 15 tot 22 juni. “Kom vooral ook als je straight bent. Want wij maken geen onderscheid”, aldus Brekelmans.
