Toen Jitske Wildschut op Curaçao kwam wonen, werd ze onverwacht geconfronteerd met een blinde vlek: haar eigen witte positie. “Ik dacht dat ik hier kwam om bij te dragen, maar ik kwam vooral mezelf tegen.” Inmiddels begeleidt ze anderen in dat proces met haar workshop Wit Belicht, speciaal voor witte Nederlanders die zich ongemakkelijk voelen in samenwerking met Curaçaose collega’s, ouders of vrienden, maar niet goed weten waarom.
“Het is geen training met ‘tips & tricks'”, zegt ze meteen. “Dit is geen ‘quick fix’. Het is een uitnodiging tot eerlijk kijken naar hoe diep het koloniale verleden ook ons gevormd heeft.”
Verwachtingen versus werkelijkheid
Veel witte Nederlanders die naar Curaçao komen, doen dat met idealen: avontuur, maatschappelijke bijdrage, zon. Maar in de praktijk blijkt het ingewikkelder. “Ze lopen vast in samenwerking, voelen zich soms buitengesloten of onbegrepen. En dan wordt al snel gezegd: ‘het is gewoon een andere cultuur’. Maar wat als het ook iets over jou zegt?”
Volgens Wildschut is dat precies waar het wringt. “We zijn geneigd om te denken dat racisme alleen bestaat als je er bewust voor kiest. Maar juist in het onbewuste zit het venijn: in hoe we kijken, wie we vertrouwen, wie we ongemakkelijk vinden.”
Een ‘brave space’, niet een ‘safe space’
De workshop Wit Belicht is expliciet bedoeld voor witte Nederlanders. Niet omdat mensen van kleur uitgesloten moeten worden, maar omdat hun aanwezigheid het proces voor witte deelnemers belemmert, zodat ze niet in hun ‘safe space’ blijven hangen. “Zodra er mensen van kleur in de ruimte zijn, ontstaat de neiging om je beter voor te doen, uit schuldgevoel of ongemak. Maar dan blijf je hangen in oppervlakkigheid.”
In de workshop bespreekt Wildschut persoonlijke situaties van de deelnemers. “Ik vraag ze om iets mee te nemen waar het schuurt. Op werk, op het schoolplein, bij een vriendschap. We onderzoeken wat daaronder zit: aannames, angst, superioriteitsgevoel. En ook: wat heb jij nodig om dat te veranderen?” Dan komen de deelnemers in hun ‘brave space’.
De spiegel die ontbreekt
Wildschut merkt dat er in Nederland weinig aandacht is voor deze vorm van zelfonderzoek bij witte mensen. “In de VS bestaan er meer plekken waar witte mensen onderling reflecteren op hun eigen rol in racisme – zogeheten ‘white accountability spaces’. In Nederland zijn zulke reflectieve ruimtes nauwelijks te vinden.” Door zichzelf als wit te benoemen en dat als uitgangspunt te nemen, plaatst Wildschut zichzelf in het probleem én in de oplossing.
Foto: Jitske Wildschut
“Zolang we onszelf geen kleur geven, blijft racisme iets van de ander. Maar ook wij zijn gevormd. Als je dat erkent, ontstaat er ruimte voor iets nieuws.”
Weerstand en erkenning
Haar initiatief roept ook weerstand op. “Witte mensen zeggen: waarom alleen voor ons? Waarom zo zwaar? Maar dat ís het. Het is ongemakkelijk, en daarom schuiven we het voor ons uit.” Toch merkt ze ook dat haar woorden resoneren. Een post op LinkedIn gericht aan witte moeders op het schoolplein werd massaal geliket – opvallend genoeg vooral door zwarte vrouwen. “Dat vond ik confronterend. Zij herkenden het meteen. Wij, als witte mensen, moeten het leren lezen. Dat is een luxe.”
Wat zij hoopt te bereiken
Aan het eind van de workshop hoopt Wildschut dat deelnemers meer lucht ervaren in situaties die eerder vastzaten. “Dat ze het ongemak leren verdragen. Niet omdat het fijn is, maar omdat het nodig is voor echte verbinding.”
De workshop is nog in de pilotfase. “Ik begin klein, met een paar mensen per keer. Maar het zaait iets. En ik geloof dat dat nodig is. Niet om mensen op hun plek te zetten, maar om ze uit te nodigen een andere plek in te nemen.”
Meer weten?
De online workshop Wit Belicht is voorlopig bedoeld voor witte Nederlanders op Curaçao óf die samenwerken met Curaçao, en die bereid zijn eerlijk naar zichzelf te kijken. Deelname is afhankelijk van een intakegesprek. Kijk voor meer info op www.meaning-fuel.com of stuur een email naar jitske@meaning fuel.com.
