Datawetenschapper Gabrielle Ras (33) is al sinds 2022 in Nederland bezig met het ontwikkelen van AI voor het Papiamentu. Toen Ras haar promotie-onderzoek in kunstmatige intelligentie deed aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, ontdekte ze dat er ook AI bestond voor een andere kleine taal, het Afrikaanse Bembe. Als dat kan, waarom dan niet ook voor het Papiamentu, dacht ze. En ze nam het initiatief, samen met een team en wat subsidie, tot het ontwikkelen van de eerste Papiamentstalige AI. Als eerste project was er KontabAI en daarna de website www.papiamentu.ai.
Inmiddels zijn ze klaar met de technologie, maar met het volgende hoofdstuk, is het maar de vraag of het ooit afkomt. Dat is namelijk de AI voorzien van grote hoeveelheden, data, teksten en informatie in het Papiamentu, zodat AI kan leren. Het is nooit hun bedoeling geweest een vertaalapp te ontwikkelen, die is er namelijk al. Dus moeten ze AI uitsluitend voeden met Papiamentstalige teksten. Die zijn er helaas niet zoveel.
Gebrek aan tijd, tekst en geld
Ras doet dit werk naast haar gewone baan, en het moederschap. Ook de rest van het team doet het in hun vrije tijd. Dus is er een tekort aan tijd, geld en teksten. Ras zou zich dolgraag fulltime werken aan de AI, maar dat is helaas niet realistisch. Ras: “Voorlopig is het een concept, het is nog niet geschikt voor het grote publiek. Daarvoor moet AI nog veel meer leren, en we hebben een gebrek aan Papiamentstalige teksten. Wij wilden geen vertaalapp maken, maar iets dat reageert op prompts (vragen).”
Zij begonnen het project KontabAI en maakten een prototype. “Daarvan hebben we ontzettend veel geleerd en we zullen zeker doorgaan. We zijn nu ook onderdeel van Stichting Splika geworden.” Stichting Splika (Stimula Papiamentu Literatura i Informashon riba Kultura di Antianonan abou; Stimuleren van het Papiaments, Literatuur en Informatie over de Cultuur van de Antilliaanse Benedenwinden) bestaat al zo’n 35 jaar en zet zich in voor erkenning en verspreiding van het Papiamentu, cultuur en de identiteit.
AI vertelt ook onzin
Toen Ras en haar team begonnen waren AI en ChatGTP er nog maar net. “AI was toen nog een droom, niemand wist nog hoe het uit te voeren. Toen ontdekte iemand iets dat grote hoeveelheden informatie tot zich kon nemen en was ChatGPT geboren. Zonder ChatGPT zouden we nu in een andere wereld leven. Het gaat zó snel, iedere dag komen er nieuwe vaardigheden bij. Dat heeft voordelen. Maar ook nadelen. Men heeft geen tijd om goed na te denken over hoe je het allemaal gebruikt en waar je het voor inzet. Daar zijn ook risico’s aan verbonden. Mensen vertrouwen het te snel, systemen kunnen ook fouten maken.”
“Ik zag vandaag screenshots van een gesprek met ChatGPT. De AI vertelde duidelijk onzin, maar hoe vaak de gesprekspartner hem ook daarop wees, hij bleef maar liegen. Want de waarheid is voor hem datgene wat hij het vaakst is tegengekomen in teksten. Het is dus heel gemakkelijk om hem ‘fake news’ te laten vertellen.”
Community
Wanneer kunnen de ABC-eilanden hun eigen ChatGPT vragen stellen in het Papiamentu? Dat kan Ras met geen mogelijkheid zeggen. Ze wil een community beginnen, om dat doel te bereiken. “Met hoe meer mensen we eraan gaan werken, hoe sneller dat zal gaan. We hebben grote behoefte aan data, teksten en handjes (mensen die kunnen programmeren). Men hoeft niet bang te zijn voor copyrightschendingen. Stuur ons je teksten, AI zal ze nooit woordelijk publiceren of opzeggen. Hij leert er alleen maar
van, zodat hij op een dag vragen kan beantwoorden in het Papiamentu.”
Wie Ras en haar team wil helpen, met teksten (werkelijk alle soorten teksten zijn welkom) of als programmeur, stuur een mailtje via: www.papiamentu.ai.
