“Hoe meer ik leer over hoe mensen zich hier verplaatsen, hoe enthousiaster ik word over de potentie van Bonaire als een gezond, gelijkwaardig en actief eiland”, vertelt de Ierse onderzoeker Dylan Power van het Urban Cycling Institute in Amsterdam. Recent bracht hij samen met Pascal Aandewiel van Baislife Bonaire twee weken door op het eiland als onderdeel van een vierjarig onderzoeksproject over ‘actieve mobiliteit’. Ze onderzoeken hoe wandelen en fietsen op het eiland veiliger, toegankelijker en aantrekkelijker kunnen worden gemaakt.
Het project is begin 2024 van start gegaan en wordt ondersteund door het Nederlandse ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het doel is om op basis van onderzoek en lokale samenwerking te komen tot praktische, beleidsgerichte aanbevelingen die bijdragen aan een gezonder Bonaire.
Want de cijfers zijn duidelijk: ongeveer 60% van de Bonairianen heeft te maken met overgewicht of andere gezondheidsproblemen die vaak voorkomen kunnen worden door meer beweging in het dagelijks leven. “Je hoeft niet intensief te sporten om gezond te blijven, maar een beetje meer fietsen of wandelen helpt al”, weet Aandewiel. “Juist voor de meest inactieve mensen heeft een beetje extra bewegen de grootste gezondheidsvoordelen.”
Eerste bevindingen
Tijdens hun bezoek spreken Power en Aandewiel met bewoners, beleidsmakers en andere betrokkenen over de uitdagingen en kansen op het gebied van actieve mobiliteit. Ook observeren zij het gedrag van voetgangers en fietsers op het eiland. Zo tellen ze op belangrijke wegen als de Kaya Korona en Kaya Amsterdam de hoeveelheid auto’s in verhouding tot het aantal fietsers en voetgangers. Het resultaat: rond de begin- en eindtijd van de scholen, is er een 240:1 ratio auto’s tot voetgangers en een 200:1 ratio auto’s tot fietsers. En dat terwijl bij navraag op scholen de grote meerderheid van de leerlingen aangaf wel naar school te willen fietsen of lopen.
Dylan Power (l) en Pascal Aandewiel (r)
Vicieuze cirkel
Uit het onderzoek blijkt dat veel mensen op Bonaire positief staan tegenover de voordelen van fietsen en lopen, denk aan gezondheid, duurzaamheid en minder verkeer. Ongeveer de helft van de mensen zou graag vaker de fiets willen gebruiken. Maar er zijn grote zorgen over de veiligheid. Bijna 75 procent van de ondervraagden vindt fietsen op Bonaire te gevaarlijk. En terecht, volgens Power: “Ik kan niet geloven dat kinderen hier op zulke drukke wegen fietsen. Wat betreft veiligheid vind ik dat schokkend.”
Aandewiel vult aan: “Helaas hebben we op Bonaire daardoor te maken met een vicieuze cirkel: er zijn te veel auto’s, dus ouders willen hun kinderen niet meer laten fietsen, waardoor het aantal auto’s niet afneemt.” Power geeft de mensen op Bonaire groot gelijk dat ze nog niet kiezen voor de fiets, maar hoopt dat dat in de toekomst wel een veilig en prettig alternatief wordt voor de auto.
Kansen en uitdagingen
Los van de huidige zorgen om veiligheid, is fietsen op Bonaire juist goed mogelijk, zien de onderzoekers. “In veel landen worden mensen belemmerd door kou, regen, hoogteverschil of grote afstanden. Daar is op Bonaire geen sprake van. Het is zelfs zo dat twee op de drie mensen op een kwartier lopen of fietsen van belangrijke voorzieningen wonen. Kralendijk is een compact woongebied. Wel zijn er enkele beperkingen die je in andere landen juist minder vaak ziet, denk bijvoorbeeld aan de straathonden.”
Lokale context
Hoe dan ook moet er goed gekeken worden naar de lokale context. “Je kunt Europese benaderingen niet zomaar kopiëren en plakken,” aldus Aandewiel. Daarom brengen de onderzoekers tijd door op het eiland, om uit te vinden wat hier wél kan werken. “De sleutel ligt in samenwerking en lokale kennis. We willen écht luisteren naar wat mensen nodig hebben. Hoe zorgen we ervoor dat veranderingen aansluiten bij het dagelijks leven hier op het eiland?” Daarvoor is het nodig om fietsen te ‘ont-Nederlandsen’: het hoeft hier niet te gaan zoals in Nederland én fietsen hoeft niet alleen iets voor de Nederlanders te zijn.
Inwoners van Bonaire zouden graag meer fietspaden willen. Foto Deborah Bremmer
Concrete acties en plannen
Momenteel wordt al gewerkt aan een aantal concrete actiepunten. Zo werden er recentelijk twee nieuwe mountainbikeroutes geopend: de Berezinski-trail op Seru Largu en de Yatu Bacu- trail. Ook bieden Baislife en Urban Cycling Institute hun expertise aan bij de ontwikkeling van de recreatiezone bij het vliegveld. Bonaire International Airport legt daar binnenkort een ‘activity lane’ aan, een project dat Baislife graag ondersteunt. Aandewiel en Power hopen dat deze activity lane kan worden doorgetrokken tot aan Playa, zodat er veilig gewandeld of gefietst kan worden tussen het vliegveld en het centrum. Dit sluit aan op de wens van vele Bonairianen.
Onlangs presenteerden leerlingen van het MBO Bonaire een onderzoek over verkeersveiligheid op Bonaire, waarbij meer dan 80 procent van de ruim drieduizend ondervraagden aangaf meer fietspaden te willen. Verder viel het de onderzoekers op dat er te weinig fietsenmakers zijn op het eiland. Daarom wordt er binnenkort een keuzevak fietsreparatie aangeboden op het vmbo van Bonaire, zodat er straks mensen met de juiste vaardigheden klaar staan om te ondersteunen. Dit helpt niet alleen de fietsers, maar ook bijvoorbeeld rolstoelgebruikers op het eiland, omdat zij ook van fietsenmakers afhankelijk zijn. En zo hebben ze nog wel meer ideeën.
“Bonaire heeft zoveel potentie,” heeft Power ontdekt. “Met de juiste aanpak en samenwerking kunnen we toewerken naar een eiland waar iedereen zich veilig en prettig te voet of op de fiets kan verplaatsen.”
