De Awa Archives (Water Archieven) is een nieuw project van Simia Literario om de Antilliaanse literatuur toegankelijker te maken voor jongeren en alle anderen. Een nieuwe, jonge generatie heeft behoefte om meer te weten over de grote Antilliaanse schrijvers, waar ze (bijna) niets over hebben geleerd op school. Mikayla Vieira Ribeiro (1996) gaat die brugfunctie vervullen. Zij verzamelt kennis over Antilliaanse schrijvers en hun werk en digitaliseert die, maar geeft hun ook een stem. Zodat men straks wereldwijd kennis kan nemen van de Antilliaanse schrijvers en stemmen.
Van Janwe naar Jandoret
Mikayla Vieira Ribeiro is geboren en getogen op Curaçao, uit een Portugese familie. Mikayla (ook wel Mika genoemd) werkt nu in Amsterdam als docent Research en bibliothecaris op een internationale scholengemeenschap met 4000 leerlingen. Haar bachelors in Black Studies behaalde ze in de VS. Het opende haar hart voor Caribische literatuur. Ze besloot zich toe te leggen op Afro-diasporische literatuur. Toen ze een tijdlang in Colombia en Brazilië verbleef nam ook de Latijns-Amerikaanse literatuur bezit van haar. Uiteindelijk werd ze docent Engels op 13 verschillende scholen op Curaçao. In haar autootje racete ze van Janwe naar Jandoret en alles ertussenin.
Mikayla Vieira Ribeiro
En toen kwam corona….
Mika: “De coronatijd was een heel lastige tijd om docent in te zijn. Omdat ik verder wilde studeren in Antilliaanse literatuur besloot ik naar Nederland te komen voor mijn Masters. Uiteindelijk studeerde ik af in Ecologische literatuur in het Papiamentu. Ecologie zijn al de relaties die wij en alle wezens hebben met het land en onze omgeving.”
Mika besefte dat het over Curaçao moest gaan en de band die elk van ons heeft met het land, ‘e tera’. “Iedereen die op Curaçao woont heeft en Papiamentu spreekt heeft een bepaalde sterke band met de grond van het eiland. Wanneer je naar Nederland komt is die band anders, want je krijgt ook een band met het land hier. Vaak komen er gevoelens van nostalgie, heimwee, soms ‘pèrdida’ (verlies) bij. Ook al groeien we op Curaçao allemaal op met ergens in ons wezen de wetenschap dat vertrekken van het eiland op een dag, zeer goed tot de mogelijkheden behoort. Een geboren en getogen Nederlander heeft dat niet, dat is iets van ons.”
Nederland bepaalt…
Mikayla bestudeerde de grote schrijvers van Curaçao: Elis Juliana, Guillermo Rosario, Frank Martinus Arion en via hen, de band met het land. “Ecologie gaat over: hoe creëren we relaties met het land als Curaçaoënaar, met de dieren, de spiritualiteit, met de voorouders. Er gebeurden twee dingen: in mijn scriptie had ik het meestal over het land, en toen besefte ik dat er enorm veel literatuur was over water, de oceaan, de regen. Ik besefte dat er in mijn afstudeerscriptie geen plaats voor was maar ik wilde dit wel een plaats geven. Tegelijkertijd ontmoette ik veel schrijvers en ouderen uit het Nederlands-Caribisch gebied en sloot ik me aan bij Simia Literario. Zo ontstonden de Awa Archives.”
“Ik ging op zoek naar wie onze schrijvers zijn. Dat was moeilijk, want in mijn scholing leerden we er bijna niets over. Mensen kenden ze niet. Wie alleen in het Papiamentu schreef telde bijna niet mee voor Nederland, en Nederland bepaalde: het curriculum, de fondsen. Ik dacht: Ik wil die geschiedenis leren kennen. Die boeken zijn soms moeilijk te vinden, want veel zijn zelf gepubliceerd, er zijn 50, soms 100 exemplaren. Je weet niet eens dat die boeken bestaan. Voor mijn scriptie heb ik veel schrijvers en boeken gevonden. Veel mensen hebben boeken thuis in de kast, maar zijn ze vergeten. Ik vind: die boeken moeten bereikbaar zijn. Ik wil ze openbaar maken voor iedereen over de hele wereld.
Spiritu ta yama…
En het water verbindt. Toen Mikayla samen met Simia Literario het Awa Archives-project startte, boden heel veel mensen hulp aan. “Ze willen dit project steunen. De ene bakt tert (een soort kokos- of pruimenvlaai) voor de bijeenkomsten, de Black Archives bood ruimte aan, de technicus bood genereus ondersteuning aan. Men wil dit steunen, men vindt de Awa Archives belangrijk. Het water verbindt en sijpelt overal tussendoor.”
Mika kwam naar Nederland om in twee jaar haar Masters te halen. Inmiddels is ze hier vier jaar. Hoelang blijft ze nog? Mika: “Ik weet het niet, inmiddels heb ik hier een community gevonden maar eens ga ik terug. ‘E spiritu ta keda yama’. De geest blijft roepen.”
Er komen nog twee openbare bijeenkomsten van Simia Literario’s Awa Archives. “In april zal het gaan over Ocean Imaginaries; over mythologie, sirenas (zeemeerminnen) beach politics, daarmee bedoel ik de complexiteit van toerisme, beleid en de toegang van lokale gemeenschappen tot de kusten. Dat lijkt actueel, maar is al lang geleden beschreven. In juni is het onderwerp Harvesting Rain. Dat gaat over de ‘seú’ (het oogstfeest), het planten van zaadjes, onze relatie met water en de zee. In de toekomst hoop ik ook Awa Archives bijeenkomsten over zout en bijvoorbeeld het moederschap te organiseren. Hopelijk ook op de eilanden.”
Voor meer informatie, zie:
Instagram: @SimiaLiterario
Facebook: Simia Literario
