Humanitaire organisaties die onderdeel maken van het Amerikaanse vluchtelingenprogramma zijn tot nader order stopgezet. Voor Aruba betekent dit dat humanitaire organisaties HIAS en Pan American Development Foundation (PADF) voorlopig gesloten zijn en of geen diensten kunnen leveren aan ongedocumenteerden en migranten.
Ook de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) en de VN vluchtelingenorganisatie (UNHCR), die samen de situatie rond de Venezolaanse vluchtelingen en migranten coördineren, evalueren hoe het Amerikaanse uitvoeringsbesluit hun werk zal beïnvloeden.
HIAS, die een van de tien bureaus is voor de herbevestiging van vluchtelingen, is verbaasd over het besluit van de Trump-regering om het programma op te schorten. Het besluit om op te schorten met als doel de herinrichting van het programma kan ‘grote gevolgen hebben voor vluchtelingen, immigranten en anderen die over de hele wereld bescherming zoeken’, stelt HIAS in een persverklaring.
HIAS is sinds 2019 actief op Aruba en ontwikkelt programma’s die ‘inclusie en integratie bevorderen’, legt Francesco Volpi, directeur Caribisch Gebied in een eerder interview met Caribisch Netwerk uit. Bovendien heeft HIAS sinds 2021 een bredere Caribische operatie opgezet vanuit zijn hub op Aruba.
PADF, dat geheel gefinancierd wordt door de Amerikaanse overheid besteedt sinds 2021 aandacht aan de migratiecrisis uit Venezuela, werkt samen met verschillende organisaties op Aruba zoals La Casa para Venezolanos en VeneAruba Solidaria via hun programma ‘Integrando Horizontes’.
Door bestaande organisaties financieel te steunen met een jaarprogramma willen ze capaciteit opbouwen. De oorspronkelijke focus was op Venezolanen maar ze hebben ook ruimte voor Haitianen, Dominicanen, Colombianen en alle nationaliteiten.Daarnaast werken ze ook met lokale organisaties zoals Cede Aruba en Telefon pa Hubentud (kindertelefoon), legt programma-manager Amy Richardson uit.
De organisaties richten zich voor een groot deel op de ondersteuning van ongedocumenteerde personen en migranten op Aruba en met name de Venezolaanse vluchtelingen. Uit cijfers van 2023 voert HIAS de meeste activiteiten op Aruba; van de 3005 personen die HIAS bereikte in dat jaar, bevond 96 procent zich op Aruba en slechts 4 procent op andere eilanden van het Caribisch gebied, aldus Volpi.
Geen registratiesysteem
Omdat er nu nog geen registratiesysteem voor vluchtelingen bestaat, zijn er geen concrete cijfers over het aantal ongedocumenteerde mensen op het eiland. In 2024 werd het aantal Venezolanen door het Regionaal Coördinatieplatform tussen instanties voor Venezolaanse migranten en vluchtelingen (R4V) geschat op 17.000 personen.
Irene van Rij, hoofd van de UNHCR-kantoor op Aruba en Curaçao, legt in een eerder gesprek uit dat deze schatting gebaseerd is op het burgerlijk bestand en dat de cijfers onafhankelijk zijn van de migratiestatus van de personen, maar ‘dat het nog steeds een schatting blijft’.
Met deze schatting vertegenwoordigden vluchtelingen en migranten 15 procent van de totale bevolking, een van de hoogste cijfers ter wereld, stelt Volpi. “Ze worden voortdurend geconfronteerd met aanzienlijke belemmeringen voor hun sociaal-economische integratie en een gebrek aan toegang tot basisdiensten zoals gezondheidszorg, hoger onderwijs of financiële diensten.
HIAS Aruba stelde vast dat vorig jaar 74 procent van de mensen in deze groep integratiehulp in het land nodig heeft. “Als reactie op deze situatie implementeert zijn de acties van HIAS gericht op de toegang van vluchtelingen, migranten, kwetsbare bevolkingsgroepen en gastgemeenschappen tot werkgelegenheid, gemeenschapsgerichte bescherming en geestelijke gezondheidszorg en psychosociale ondersteuning.”
Voor 2025-2026 schat de R4V het aantal Venezolanen op 12.200 en 12.400 waarvan een groot deel (74,2 procent) ook integratiehulp nodig zal hebben. De meeste Venezolaanse migranten op Aruba zullen hulp nodig blijven hebben op het gebied van gezondheidszorg, voedsel, onderdak en juridische bescherming.
Alhoewel deze organisaties geen concrete cijfers hebben baart de schatting van de RDF zorgen omdat er sprake is van een continue toestroom van Venezolanen die naar het eiland komen en er een aanhoudende grote behoefte aan humanitaire hulp is: ongeveer drie op de vier Venezolanen op Aruba zullen steun nodig blijven hebben. Door de instabiele situatie in Venezuela blijft het echter onduidelijk of er sprake zal zijn van een grotere stijging dan geschat.
Herinrichting vluchtelingenprogramma gaat door
Afgelopen week werd een memo ingetrokken waarin de uitgaven aan studieleningen en subsidies bevroren zouden worden, maar de uitvoeringsbesluiten die overheidsinstanties opdroegen de uitgaven aan zogenaamde ontwaakte ideologieën te herzien en te elimineren blijft van kracht, stelt Karoline Leavitt, de perssecretaris van Trump op social media.
