De enorme toename van de bevolking op Bonaire heeft impact op alle onderdelen van de maatschappij, en ook het onderwijs kan de groei amper bijbenen. De verschillende afdelingen van de Scholengemeenschap Bonaire hebben te kampen met een krapte aan lokalen en het wordt elk jaar moeilijker om voldoende gekwalificeerd personeel aan te nemen. Vooral de internationale schakelklas (ISK) groeit explosief vanwege de komst van immigranten uit met name Latijns- Amerika. Maar de groei van de school brengt ook positieve ontwikkelingen met zich mee: “Er is nu veel meer mogelijk.”
Jaarlijks neemt de bevolking van Bonaire met duizend tot anderhalf duizend mensen toe. Op 1 januari 2020 telde het CBS ruim twintigduizend inwoners, inmiddels loopt dat richting de zesentwintigduizend. Deze toename komt in beperkte mate door natuurlijke aanwas en is vooral te danken aan de komst van mensen van buiten Caribisch Nederland, bijvoorbeeld uit Colombia, Venezuela, Peru, de Dominicaanse Republiek en Europees Nederland.
Nieuwe lokalen
Iedereen onder de achttien jaar is leerplichtig en heeft recht op onderwijs, wat de scholen voor een behoorlijke uitdaging zet. “Toen ik hier vier jaar geleden kwam werken, hadden we 570 leerlingen. Inmiddels zijn dat er 710,” vertelt Barbara Sol, unit-directeur van Liseo Boneriano. “Ik ben toen al begonnen met de aanvraag van zes nieuwe lokalen, die dit jaar gelukkig zijn gekomen.”
Ondanks deze extra ruimte barst de school uit haar voegen, er zit geen flexibiliteit meer in het rooster. “Waar we gigantisch tegenaan lopen is het tekort aan praktijklokalen. Leerlingen kunnen niet altijd meer gym krijgen zoals het hoort, of er moet worden gependeld.”
Overal op de scholengemeenschap wordt gebouwd. Foto: Deborah Bremmer
Vacatures
Ook wordt het elk jaar lastiger om alle vacatures te vullen. “Het liefst hebben we zoveel mogelijk lokale mensen voor de klas, vanwege de kennis van de talen en cultuur, maar er is maar een kleine vijver om uit te vissen,” aldus Sol. Elk jaar is ze een aanzienlijk deel van haar tijd bezig met personeelswerving. “Het is mijn droom om in de toekomst mensen lokaal op te leiden. Kinderen moeten zich kunnen herkennen in het rolmodel dat voor de klas staat.”
Eric Bouwman herkent deze groeipijnen. Hij is unit-directeur van de afdeling Speciale Lesplaatsen, waaronder de enorm groeiende Internationale Schakelklas valt. De ISK biedt taalonderwijs aan kinderen die recent naar Bonaire zijn verhuisd en de Nederlandse taal nog niet machtig zijn. De kinderen hebben recht op twee jaar in deze klas, daarna worden ze verwacht in te stromen in een normale klas. “In 2017 hadden we zo’n tien leerlingen, nu zijn dat er ruim vijfenzestig. Elke week komen daar nog één of twee nieuwe leerlingen bij, we kunnen niemand weigeren.”
Nederlands als tweede taal
Stephanie Chiotakis geeft al jaren les aan de schakelklas, als een van de weinigen op de afdeling die daadwerkelijk gekwalificeerd zijn om les te geven in Nederlands als tweede taal. Ze vertelt dat de ISK-leerlingen gelukkig ontzettend gemotiveerd, gemanierd en sociaal zijn. Op Bonaire zijn er meer kansen dan in hun thuisland en die
willen ze grijpen.
Wel is duidelijk dat deze leerlingen vaak al veel hebben meegemaakt in hun jonge leven. “Ze hebben vaak een pijnlijk vluchtverhaal, bijna allemaal zijn ze getraumatiseerd,” vertelt Chiotakis. “Dit vraagt om extra expertise,” erkent Bouwman. “Maar je merkt de druk ook bij zorginstanties om ons heen. Het is echt een olievlek.”
Hetzelfde geldt voor Liseo Boneriano. Met meer leerlingen komt een grotere behoefte aan specialistische voorzieningen, zoals ondersteuning voor kinderen met leer- en gedragsproblemen. “Ook wordt de aandacht voor meerbegaafde leerlingen steeds belangrijker en hebben we nu meer jongeren die topsport combineren met school”,
vertelt Sol glunderend, en benadrukt: “Het opbouwen van expertise is natuurlijk eigenlijk heel positief!”
‘Meest inclusieve school van Nederland’
Sol en Bouwman vertellen dat er tegenwoordig al veel meer mogelijk is: excursies, wedstrijden, buitenschoolse activiteiten, een topsportcoördinator. Meer leerlingen brengen namelijk meer geld in het laatje. “We zijn dankzij de groei in leerlingen en de financiële groei van Bonaire een financieel gezonde organisatie, waardoor we veel meer dingen kunnen doen die de leerlingen ten goede komen,” aldus Bouwman.
“De situatie op Bonaire is gewoon heel uniek,” concludeert Sol. “Er is maar één middelbaar onderwijs, iedereen gaat naar dezelfde school. Dit komt met uitdagingen, maar maakt het wat mij betreft ook de meest inclusieve school van Nederland,” zegt ze trots. Ondanks de groei en veranderingen ziet ze dat de sfeer hetzelfde blijft: ontspannen, rustig, relaxed.
Er heerst een gevoel van geborgenheid. Maar cohesie tussen alle verschillende bevolkingsgroepen gaat natuurlijk niet altijd vanzelf. “We zorgen voor goede onboarding voor personeel en groepsactiviteiten en buddy’s voor de leerlingen. Ons focuspunt is een sterk mentoraat, zodat de leerlingen altijd bij hun mentor en bij elkaar terecht kunnen. Je ziet vriendschappen ontstaan door de culturen heen. Het lijkt me een enorme verrijking voor een kind om in zo’n smeltkroes op te groeien.”
