In een serie interviews zet Caribisch Netwerk de spotlight op mensen die op Curaçao strijden voor een bijzondere zaak. Ze willen iets bereiken en laten zich door niets en niemand van de wijs brengen. Wat drijft deze mensen? Deel 7: Michelle da Costa Gomez en haar fascinatie voor vogels.
Michelle da Costa-Gomez (45) ontdekt bij het marien-biologisch instituut Carmabi een schat aan informatie over de Curaçaose natuur. Die ligt daar verborgen in publicaties van de afgelopen honderd jaar. Daar, in die bibliotheek, begint haar missie. Die kennis wil ze delen met de mensen van het eiland.
Dus duikt Michelle in 2001 in die enorme berg wetenschappelijk onderzoek. Tien jaar later springt ze, samen met haar echtgenoot, geoloog Léon Pors, in het diepe. Ze zeggen hun baan bij Carmabi op voor een meer flexibele invulling van hun leven. En dan begint die missie pas echt.
Léon Pors en Michelle da Costa Gomez in Nederland. Foto Yalena Pors
“Mensen op Curaçao wisten zo weinig over hun eigen natuurlijke omgeving. Dat vonden we bizar. We wilden daar iets aan doen door kennis en informatie te delen in gewone mensentaal. Zodat het voor iedereen toegankelijk werd.”
Dat is het begin van een continue stroom van educatieve en informatieve projecten. Krantenartikelen, natuurdocumentaires, een website, wandeltochten, een museum en als kroon op al het werk in 2021 het boek ‘Vogels van Curaçao’. Het houdt nooit op.
‘Kind van de aarde’
En dat terwijl Michelle helemaal lijkt voorbestemd om dierenarts te worden. Haar tante noemt haar ‘het kind van de aarde’. De kleine Michelle loopt het liefst met blote voeten in de natuur. Ze is nieuwsgierig en ziet dan al wat daar allemaal groeit en rondscharrelt. Alle zielenpietjes gaan mee naar huis. Een vogeltje, een verlaten nestje hondenpuppy’s of een geitje. Michelle brengt de stumpertjes groot met flesjes melk.
Ze is acht jaar en begint als vrijwilliger bij de dierenbescherming. Natuurlijk. De dieren verzorgen, de hokken schoonmaken. Dit is helemaal haar ding. Ze houdt het jarenlang vol. Als ze wat ouder is, helpt ze mee tijdens de zaterdagdienst van de dierenarts van Parera.
“Het mooist vond ik die keer dat er een moedergeit moest bevallen, maar dat ging niet goed. De boer kwam met spoed naar Parera en daar op de parkeerplaats heb ik de dierenarts geholpen. Met je arm in zo’n lange handschoen tot aan je schouder het geboortekanaal in. Zo hebben we de pootjes gedraaid en het lam uit de buik gehaald. Het kleintje was al dood, maar de moeder bleef in leven.”
‘Iets met de natuur’
Michelle leert veel van enthousiaste bestuursleden van de dierenbescherming en van haar biologiedocent Bart de Boer. De Boer vertelt in een serie boeken over de dieren en planten van de eilanden. Maar de biologielessen gaan toch grotendeels langs haar heen. Michelle houdt van de natuur, maar vooral van de flora en fauna van Curaçao.
Michelle da Costa Gomez en haar dochter Yalena voor de muurschildering van Garrick Marchena in Punda. Foto’s Archief Michelle da Costa Gomez en Léon Pors
Ze wil dierenarts worden. Dat is haar droom. Alleen, dan moet je wiskunde B en natuurkunde in je examenpakket hebben. Net de twee vakken waar Michelle super slecht in is. Die moet ze wel laten vallen om te kúnnen slagen. Nee, geen dierenarts dus. Het lot beslist anders.
Ze zoekt een alternatief, ‘iets met natuur’, en meer hands-on. En zo vertrekt ze met het middelbareschooldiploma op zak naar Leeuwarden voor de vierjarige hbo-opleiding diermanagement. Michelle kiest de combinatie van twee specialisaties: beleid & voorlichting en ‘wildlife management’. Het is een schot in de roos.
“Ik heb wel iets activistisch in me. Op het vwo hebben we met een groep jongeren geprotesteerd tegen een nucleair transport dat dwars door het Caribisch gebied zou gaan. Maar ik kies liever voor de weg van educatie en informeren. We vertellen verhalen en maken wat normaal is bijzonder. Zo raken mensen geïnteresseerd in hun leefomgeving. Daar krijg ik veel energie van.”
Vreemde vogel
Begin 2002 gebeurt het. Het is zo’n moment dat ze nooit zal vergeten. Michelle werkt in het Christoffelpark als daar twee toeristen een vogeltje laten zien dat tegen de vooruit van de auto is gevlogen.
Het beestje is zo groot als een trupial, maar felrood van kleur. Wat is dit voor vogel? Michelle heeft geen idee! Ze heeft op Curaçao nog nooit een rode vogel gezien. Zij is de natuurdeskundige, maar moet er een boek bijhalen om die toeristen te vertellen dat dit een Scarlet tanager is, een Zwartvleugel tangare. Dat is toch van de zotte!
“Ik vond het direct te gek voor woorden. Ik ben op Curaçao geboren en getogen, maar had geen idee van de enorme rijkdom aan vogels die het eiland kent. Van trekvogels wist ik niets. En al helemaal niet dat je die, tijdens zo’n trek soms maar een paar dagen van het jaar kunt zien. Daarover ben ik toen informatie gaan verzamelen.”
Vogelgids met foto’s
Daar, in die eerste maanden van 2002, ligt het zaadje van een reeks cursussen en excursies. Er ontstaat een enthousiaste groep vogelspotters. Die gaan op pad met de bestaande gidsen in de hand. Elke vogel is afgebeeld met een gedetailleerde tekening.
“Zo’n tekening moet je dan projecteren naar wat je daar live voor je ziet in de natuur. Dat vinden veel mensen moeilijk. Soms is de houding van een dier net even anders. In onze cursussen gebruikten we foto’s en dat werkte beter. Je ziet dan allerlei poses en gedragingen.”
En daar is het volgende idee al: een vogelgids met foto’s. Michelle en Léon fotograferen erop los. Van de alledaagse Alablanca tot die bijzondere bezoeker, de Scarlet tanager. Zittend, vliegend, achter elkaar aan hobbelend, van voor en vanachter. De vogels worden als echte modellen vastgelegd op foto.
Het boek ‘Vogels van Curaçao’ verschijnt in 2021. Een naslagwerk voor alle mensen die wat meer willen weten van de vogels die ze zien in de natuur. De foto’s illustreren de mooie, interessante en vaak ook grappige verhalen.
Adempauze
Dan zijn Michelle, Léon en hun dochtertje al naar Nederland verhuisd. Daar hebben ze pas de rust om hun vogelboek helemaal af te ronden. Daar komt die maalstroom van educatie en voorlichting voorlopig tot stilstand. Niet meer altijd maar mensen interesseren voor hun passie. Even pauze.
Want die missie die in 2011 begint, heeft tien jaar later toch zijn tol geëist. Ze kunnen in de periode van de Covid-19 pandemie het hoofd nauwelijks nog boven water houden. Net daarvoor hebben ze hun ‘Museum of National History Curaçao’ geopend, maar de deuren blijven dicht tijdens de lock-down. Dan slaat de vermoeidheid keihard toe.
“We snakten al langer naar een adempauze. Uiteindelijk heeft het coronavirus voor ons beslist dat we die pauzeknop ook echt in moesten drukken. Op een andere plek met nieuwe ervaringen, kunnen we ons weer verder ontwikkelen, groeien. Het was geen makkelijke keuze, maar het was wel nodig.”
