In een serie interviews zet Caribisch Netwerk de spotlight op mensen die op Curaçao strijden voor een bijzondere zaak. Ze willen iets bereiken en laten zich door niets en niemand van de wijs brengen. Wat drijft deze mensen? Deel 1: Ryan de Jongh, de redder van de mangroves.
Als kleine jongen struint hij al door de natuur van Curaçao. Hij is begin dertig als hij de eerste mangroveboom bij Piscaderabaai plant. Nu is Ryan de Jongh 53 jaar en gesprekspartner van onderzoekers. Hoe een Curaçaose kwajongen uitgroeide tot dé deskundige op het gebied van mangrovebossen.
De 53-jarige Ryan de Jongh bruist van de energie. Net zoals dat kleine, stille, maar stoute jochie dat hij vroeger was. Maar nu weet hij wél hoe hij met zijn onstuimige emoties moet omgaan. Is er ergens een mangrovebos onder een bulldozer verdwenen? Dan zoekt hij uit wie dat heeft gedaan, luistert naar het verhaal en zoekt een oplossing.
“Iemand die een mangrovebos weghaalt, weet gewoon niet beter”, vertelt Ryan. “Daarom is het zo belangrijk om mensen bewust te maken van de waarde van die bossen. Bewustwording is altijd een stap naar voren in het leven, ook op andere gebieden. Je wilt niet terug naar die misstap, dat probleem of die pijn.”
Karate als levenskunst
De Ryan van 2024 is een totaal ander mens dan die tiener en jongvolwassene van toen. Die was regelmatig de weg kwijt. Drank maakt hem luidruchtig en agressief. Hij gaat soms in de fout. Sport houdt hem op het goede spoor. Karate maakt van hem de man die hij is geworden.
“Je kunt karate puur als sport beoefenen, maar de groep waar ik bij ben ziet het als een levenskunst. Dat is het grootste gevecht van ieder mens: je eigen leven. We leren het beste uit jezelf te halen. Als ik iets kies, of het nou een mangroveplantje is of een kajaktour, dan geef ik mijn hart, helemaal. Ik accepteer hoe die ander is en die krijgt van mij topkwaliteit.”
‘Unu mas’
Hij geeft nooit op, gaat altijd door. Dat is de kracht van de karateoefeningen en speciale trainingen in het buitenland. Die zijn fysiek en mentaal loodzwaar. Hij zit daar met honderden mensen in een onmogelijke houding te mediteren, urenlang. “Het gaat er niet om je te breken, maar om je sterker te maken. Dan roepen ze: ‘come on, come on, one more hour, one more minute’.”
Daarom heeft hij aan de binnenkant van zijn polsen die tatoeage: ‘unu mas’, nog eentje. Hij stopt nooit voordat hij zijn doel heeft bereikt. Dat is die discipline. Zo lukt het hem enorme afstanden te kajakken. Als het even tegenzit, ziet hij tijdens het peddelen die boodschap en denkt: kom op, ‘unu mas’.
Kajak ‘challenges’
Ryan is een sportman, net als zijn vader en grootvader die tenniskampioenen van Curaçao waren. Hij is achttien jaar als hij bij de duikschool van Piscaderabaai een kajak ziet liggen en is direct verkocht. In 1998 peddelt hij zo’n zestig kilometer langs de zuidkust van Curaçao, tegen de stroom in van Westpunt naar het Sea Aquarium.
Het is zijn eerste ‘challenge’. Televisieproducent Chacho de Castro ziet hem trainen en haalt sponsorgelden op bij hotels langs de kust. Zo’n drie-, vierduizend gulden gaat naar Fundashon Drecha Kas, een stichting die huizen opknapt voor arme mensen. “Ik wilde vooral mezelf leren kennen, maar geef ook graag aan anderen”, zegt Ryan.
Hij wil verder, daagt zichzelf steeds weer uit. Van Curaçao naar Aruba. Van Curaçao naar Bonaire. Van Curaçao naar Sint-Maarten. Een rondje om het eiland. De sponsorgelden gaan naar Caribbean Research and Management of Biodiversity (Carmabi). Want daar bij Piscaderabaai ligt de bron van zijn liefde voor de natuur en de kajak.
Mangrovebomen planten
En dan, ergens in 2006, vertelt Leon Pors van Carmabi hem dat de baaien van Curaçao ooit vol stonden met mangrovebossen en dat tachtig procent is gekapt in de slaventijd. Ryan weet meteen wat hij wil: mangroves planten! Deze bossen zijn de broedkamers van vissen, een essentieel onderdeel voor de biodiversiteit in de zee.
Onderzoeken, luisteren en kijken. Zo ontdekt hij dat een mangroveboom vijf tot zes jaar nodig heeft om zes tot negen luchtwortels te maken. Ryan: “Hoeveel precies hangt af van de gezondheid van het gebied. Maar dan heeft de boom voldoende wortels om het zoute water te zuiveren en schiet omhoog.”
Van het een komt het ander. Waar mangroves moeten wijken voor de bouw van een project, maakt hij afspraken met de eigenaar van het terrein. Is er honderd meter verdwenen dan plant hij gewoon 160 meter terug. En als het nodig is, helpt hij de natuur een beetje met modderballen met micro-organismen. Die verbeteren de bodemkwaliteit.
Missie mangrove
“Alles begint met bewustwording. Dat is het belangrijkste”, weet Ryan na al die jaren. “Discipline is mijn drive. Niet opgeven, ‘unu mas’, nog eentje. Tot je bent waar je wilt zijn. Het was soms een eenzame strijd, maar nu werk ik samen met onderzoekers. Dat is heel mooi, dat ze mijn ervaringen en kennis gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek.”
De band met Carmabi blijft altijd. Hij is daar vrijwilliger en verzorgt kajaktours in samenwerking met het educatiecentrum van de stichting. Vijftig procent van de opbrengsten van de tours gaat naar Carmabi, 25 procent naar Child First Foundation en 25 procent naar onderzoek en aanleg van mangroves.
