Wie niet beter weet, ziet in december op Curaçao vooral de drukte op straat en de pleinen en bruggen met kerstverlichting. Wat de feestmaand op het eiland écht bijzonder maakt, zijn de tradities die van generatie op generatie werden overgedragen.
December is de gezelligste maand van het jaar op Curaçao. Pleinen en de historische stadswijken Punda en Otrobanda zijn helemaal in kerstsfeer. Overal hoor je Engelstalige en Spaanstalige kerstklassiekers. Maar ken je deze vier tradities uit de vorige eeuw al? Ze zijn nog steeds in gebruik!
1. Familiehappening: ayaka’s maken
De ‘ayaka’, een deeghapje verpakt in een bananenblad, is overgewaaid uit Venezuela. Taal- en cultuurkenner Lucille Berry-Haseth (86) kent de delicatesse al vanuit haar jeugd. “Je maakt het met het hele gezin. Alle ingrediënten zijn uitgestald op een grote tafel. Ieder heeft een taak: de een de kappertjes, de ander de rozijnen. Heel gezellig.”
Het begint met het bananenblad. Eerst even roken op een vuurtje en koken in water en dan goed afdrogen met keukenpapier. Het blad bestrijk je met olie en je verdeelt er wat deeg, ‘mansa’, over. Lucille: “Die korst, daar draait het om bij een goede ayaka.”
Op het deeglaagje komt een mengsel van stukjes kip of varken en onder andere peper, een pruim, rozijnen, olijven, kappertjes, piccalilly en een beetje suiker. “Het dichtvouwen van het bananenblad is zo gedaan”, vertelt Lucille lachend. “Het touwtje vastknopen, dat is een vervelend werkje, echt gepriegel. Dan is opeens iedereen verdwenen.”
De pakketjes gaan in de vriezer. Even opwarmen en smullen maar. De inhoud dan, niet het bananenblad!
2. Ontbijten met Ham di Pasku
Geen kerst zonder ‘Ham di Pasku’. De kerstham werd vroeger in lege kerosineblikken gekookt, herinnert Lucille zich. “Natuurlijk werden de blikken goed schoongemaakt. Niemand had een pan die groot genoeg was. Zo’n ham moest je eerst twee dagen ontzouten in water.”
Makkelijker is de voorgekookte en gerookte versie. Die kan, nadat het velletje is verwijderd, direct de oven in. De ham krijgt een feestelijk tintje door een glazuur van ananassap en bruine suiker en een versiering van ananasringen, kruidnagels en een kers.
“Ham di Pasku kun je anytime eten”, zegt Lucille. “In plakjes gesneden met brood, bijvoorbeeld als ontbijt tijdens de kerstdagen.”
3. Meezingen met een aguinaldo
‘Aguinaldo’ betekent cadeautje, in dit geval een kerstcadeautje, vertelt muzikant en muziekhistoricus Harry Moen. Hij vermoedt dat de muziek op Curaçao bekend werd via de Venezolaanse radio- en televisiezenders.
“Aguinaldo-muziek was begin jaren zestig van de vorige eeuw waanzinnig populair, vooral onder jongeren”, zegt Moen. “Het was een rage. Ik denk omdat het vrolijke kerstmuziek is.”
De muziek is honderden jaren oud en je hoort hem in december nog steeds op Curaçao. Een groep bestaat uit muzikanten, zoals een zanger, gitaristen en tambú-spelers, en dansers die het refrein zingen.
4. Voor vroege vogels: ‘misa di ourora’
In de week voor kerst gaan de deuren van de katholieke kerken even voor zonsopgang al open. Kerkgangers komen bij het aanbreken van de dageraad samen voor de vroegmis: de ‘misa di ourora’. Daarna is er vaak koffie, chocolademelk en lèter (pindakoekjes) voor de vroege vogels.
