Als het nog warmer wordt, hoe gaan mensen om met deze hitte? Dat is één van de vragen in het Caribisch klimaatproject ‘Eilanders aan het roer’.
Cultureel antropoloog Francio Guadeloupe is programmavoorzitter van dit project en onderzoekt daarin met elf andere onderzoekers hoe de zes eilanden binnen het koninkrijk omgaan met klimaatuitdagingen.
Ze kijken zelfs naar hoe de eerste bewoners voor 1492 omgingen met uitdagingen voor hoe ze woonden en wat ze aten. Ook de architectuur en watermanagement wordt onderzocht. Een voorbeeld hiervan is de manier waarop Aruba water destilleert, legt hij uit, het is gebaseerd op fossiele brandstof. Nu kijken de onderzoekers of er andere alternatieven zijn.
Guadeloupe vindt dat er een beweging moet komen waarin Caribische mensen inzien dat je niet ‘goed kan leven in slechte tijden’ bij klimaatverandering.
Stroomuitval door extreme hitte
De Arubaanse Meteorologische Dienst (Meteo) waarschuwde afgelopen weekend tegen extreme hitte met gevoelstemperaturen tussen 40 tot 45 graden. Hierdoor zag stroomleverancier Elmar een piek in energiegebruik en was er op zaterdag en zondag kortsluiting op het netwerk.
Op sociale media waren veel klachten over de hitte en stroomuitvallen. Volgens meteoroloog Rodney Tromp is er nog geen sprake van een hittegolf, het had eerder te maken met het wegvallen van de wind waardoor het warmer voelt.
Wel ziet de dienst de gemiddelde temperatuur oplopen door klimaatverandering. In de afgelopen 30 jaar steeg het met 0,3 graden naar 28,4 graden.
‘Dezelfde problemen als Pacifische eilanden’
Het is bovendien nog maar het begin van het orkaanseizoen. Eilanden zoals Aruba, Bonaire en Curaçao zouden met de grond gelijk worden gemaakt als zij ooit een orkaan van categorie 1 zouden meemaken. Door de opwarming van de aarde is de kans groot dat de eilanden dit soort uitdagingen krijgen, stelt Guadeloupe.
“Als de temperatuur op aarde meer dan 1,5 graden stijgt, dan zouden veel Caribische eilanden vaker overstromen, of een deel zou onder water verdwijnen.Dan kampen we met dezelfde problemen die de Pacifische eilanden nu hebben.”
Extra geld maar nog geen plan
In april kwamen bestuurders en vertegenwoordigers uit het Caribisch gebied samen op de klimaatconferentie Caribbean Climate & Energy Conference, die was georganiseerd door Aruba en Nederland. Ze spraken over de klimaatuitdagingen en alternatieven.
Maar een ‘routekaart’ hoe de Caribische eilanden die uitdagingen in het koninkrijk aan te pakken, bleef uit. De Nederlandse Klimaat-minister Rob Jetten streeft ernaar om dit plan voor einde van het jaar af te hebben. Hij wil deze presenteren op klimaattop in Dubai (COP 28) die in december wordt gehouden.
Uit het Nationaal Groeifonds komt 100 miljoen euro beschikbaar voor projecten die Aruba, Curaçao en Sint-Maarten moeten verduurzamen. Nederland wil ook de landen ondersteunen met kennis en expertise, beloofde minister Rob Jetten tijdens de klimaatconferentie op Aruba (foto: Melissa Stamper)
Minister Jetten vindt dat de oplossingen op de eilanden zelf gezocht moeten worden. “Er zijn veel lokale oplossingen of op natuur gebaseerde oplossingen op het eiland en vanuit Nederland moeten wij deze expertise steunen.”
Maar wat vinden de mensen op de eilanden belangrijk? “Er komen ontwikkelingsgelden vrij en er zijn voornemens vanuit de regeringen om samen te werken. Erkennen dat de eilanden voor klimaatuitdagingen staan, is een goed begin. Nu komt het echte werk”, vindt Guadeloupe.
Volgens de onderzoeker kunnen de eilanden echter niet alleen naar klimaatadaptatie kijken zonder sociale ongelijkheid mee te nemen. Of hoe de mensen denken over klimaat. “Een voorbeeld hiervan is Bonaire waarbij er veel zonnepanelen zijn geïnstalleerd maar ook veel demonstraties zijn over het sociaal bestaansminimum. Dat moet als een geheel gezien worden”, merkt hij op.
Elke samenleving denkt anders over het klimaat
Het onderzoek hoe mensen vroeger woonden en omgingen met de klimaatuitdagingen helpt ook met het maken van de keuzes voor de toekomst, vindt de antropoloog.
De meeste Caribische eilanden waren vroeger meer gericht op een agrarische samenleving. Met de komst van de olieraffinaderijen in op Aruba en Curaçao draaide het in de twintigste eeuw om de winning van fossiele brandstoffen. Dan komt het vraagstuk over klimaat pas na economisch gewin, legt Guadeloupe uit.
“Deze nostalgie van vroeger vertaalt zich dan ook in bepaalde strategieën voor de toekomst. Dan blijven mensen vasthouden aan projecten met fossiele brandstoffen. Het doet denken aan de welvaart van vroeger.”
Of willen mensen zich nu richten op waterstof of stikstof om de CO2 uitstoot te verlagen. Daarbij wordt niet nagedacht dat het niet alleen gaat om CO2 maar ook F-gassen een probleem zijn, geeft hij als voorbeeld. Die zitten in de airco’s en zijn net zo gevaarlijk als CO2. “Je ziet op de eilanden dat het gebruik van airco’s erg hoog is.”
Aan de slag met de resultaten
De resultaten van het onderzoek houden alleen een ‘spiegel’ voor aan de eilanders. Het laat zien hoe het vroeger was, welke richting ze opgaan maar ook de verschillen tussen de eilanden, zegt de onderzoeker. Hij hoopt dat het iets in gang zet dat mensen op de Caribische eilanden daadwerkelijk gaan nadenken van ‘zo willen we het niet’.
“Dat kan een eiland als Aruba dat 2 miljoen toeristen krijgt, toeristen mee laten doen om de situatie te begrijpen. Dan worden ze ook ambassadeurs en kan je zeggen: als je het zo mooi vindt op het eiland, wat doe je zelf in relatie tot klimaatverandering daar waar jij vandaan komt, want dat heeft ook een impact op het eiland”, aldus Guadeloupe.