Net als bij de geboorte hoort de dood ook bij het leven. Denken wij als Caribische gemeenschap daar echt over na? Ken Mangroelal uit Aruba (1948) woont in Nederland en kan maar niet beslissen wat er moet gebeuren na zijn dood.
In deze serie reflecteren mensen van steeds verschillende eilanden, jong en oud. Ken Mangroelal studeerde muziek, filosofie en Chinese geneeskunst. Hij is 75 en zit nog vol plannen: zijn nieuwste boek komt binnenkort uit en hij wil weer gaan zingen.
Wat is voor u het belangrijkste tot nu toe in het leven?
“Dat is de liefde. Heel lang heb ik niet geweten wat dat is. Mijn moeder heeft mij nooit een compliment gegeven of gezegd dat ze van mij houdt. Jarenlang kon ik niet van een vrouw houden en geen liefde ontvangen.”
“Als ik een liefdevolle vrouw ontmoette, dacht ik: caramba, e ta jen di amor! (zij is vol liefde!). Ze houdt echt van mij. En dan liep ik weg.. Pas na mijn veertigste groeide ik daar overheen. Nu kan ik echt van een vrouw houden.”
“Liefde is een gevoel. Ik houd van de aarde en ik denk vaak aan mijn oude hond Caesar op Aruba. Ik schreef een gedicht over hem; zoveel heb ik van hem gehouden. Door Caesar ben ik mijn gevoel verrijkt.”
Stel u bent er morgen niet meer, wat heeft liefde u dan als mens geleerd?
“Wanneer je in staat van liefde bent, dan ben je ruimer en dan kun je meer liefhebben voor, mensen en zaken. Dan voel je als mens ook meer verdriet. Omarm dat, want dat is ook deel van wat liefde echt is.”
“Ik wil niet dat de ander gaat twijfelen zoals ik aan mijn moeder twijfel. Als ik nu op mijn sterfbed lig, kan ik zeggen: je hoeft niet te twijfelen, ik heb echt van je gehouden. Onthoud dat ik van je gehouden heb.”
Waarom vindt u dat zo belangrijk te doen op uw sterfbed?
“Ik vind dat je anderen iets mee zou moeten geven dat voor hen bevrijdend kan werken, zodat zij rust hebben als je er niet meer bent.”
U bent op Aruba geboren en woont al heel lang in Nederland. Hebt u nagedacht of en waar u begraven wil worden?
“Ik denk er veel over na. Ik heb wel alles al uitgezocht, maar ik kan maar niet besluiten of ik hier of op Aruba wil worden begraven. Ik weet ook niet of ik wil worden begraven of gecremeerd. In Amsterdam of Aruba? Begraven of gecremeerd worden?”
Maar dan moet iemand anders het straks voor u beslissen.
“Ik wil het Jenny, mijn vrouw, niet aandoen dat ze helemaal naar Aruba moet om mijn as te verstrooien. Ik kan maar niet beslissen. Uiteindelijk zal Jenny het moeten doen.”
Ken Mangroelal roept naar zijn vrouw: “Stel dat ik doodga en niks heb geregeld.. Wat doe je dan, Jenny?” ‘Dan ga je naar Aruba’, antwoordt ze.
Hij vraagt: “Mijn as of mijn lichaam?” Zijn vrouw: ‘Ken, alsjeblieft.. Ik ben al weken bezig over de as van mijn oom. Dit heb ik nu echt niet nodig.’
U woont op een grote afstand van Aruba. Wat gebeurt er als een van uw geliefden daar komt te overlijden? Zou u bijvoorbeeld nu daar naartoe gaan?
“Het liefst verkeer je met hen in het leven. Maar als ze sterven, dan wil je als laatste eer wel aanwezig zijn. Je moet zeker iets achter de hand hebben om te gaan begraven.”
“Als mijn zussen overlijden of hun man, dan moet ik gaan. Ik ben zeer gesteld op hun mannen. Ik heb een spaarrekening, ik kan dus gaan.”
Doodgaan kost geld. Hebt u zelf een uitvaartverzekering?
“Ik heb nog geen verzekering afgesloten. Maar ik heb dus wel spaargeld.”
Hoe wilt u eigenlijk herinnerd worden?
“Daar ga ik niet over, dat kan ik niet weten. Ik denk altijd: dat is aan anderen, niet aan mezelf. Ik heb wel geleefd zoals ik zou willen. Ik wilde filosofie studeren, Chinese geneeskunde en muziek. Wat ik wilde doen in het leven, dat heb ik ook gedaan.”
| Uit Op weg naar Nos Plaser, het gedicht over de hond van Ken Mangroelal
MIJN HOND CAESAR Dagen lang huilde hij met geheven kop naar de maan Caesar. Zij vonden hem in het kerkhof |
De Wekelijkse UpdateBlijf voortaan op de hoogte over de Caribische gemeenschap. Abonneer je net als anderen op de Wekelijkse Update via deze link. |